Το σημερινό μας ημερολόγιο, που είναι πια παγκόσμιο, έχει την αρχή του στο ρωμαϊκό ημερολόγιο που καθιέρωσε ο Ιούλιος Καίσαρας. Το ημερολόγιο αυτό το δημιούργησε ο αστρονόμος Σωσιγένης, από την Αλεξάνδρεια, επειδή όμως το εισήγαγε και το επέβαλε ο Ιούλιος Καίσαρας, γι’ αυτό και επεκράτησε με την ονομασία ιουλιανό ημερολόγιο.
Το ιουλιανό ημερολόγιο έχει ως μόνο σημείο αναφοράς του τον ήλιο, είναι δηλαδή ηλιακό. Η διάρκεια τού έτους αντιστοιχεί στο χρόνο που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο συνεχείς διαβάσεις του ηλιακού κέντρου από το σημείο της εαρινής ισημερίας, (365 μέρες, 5 ώρες και 49 λεπτά περίπου). Πάνω στο ιουλιανό ημερολόγιο η χριστιανική εκκλησία τοποθέτησε το εορτολόγιό της. Με τον τρόπο που μετριόταν ο χρόνος είχε ως αποτέλεσμα κάθε εκατό περίπου χρόνια να χάνεται μια ολόκληρη ημέρα. Γι’ αυτό το 1582 ο πάπας Γρηγόριος ο ΙΓ΄, για να αποκατασταθεί αυτή η αναντιστοιχία μεταρρύθμισε το ιουλιανό ημερολόγιο, όπως είναι σήμερα. Από το όνομά του ονομάστηκε γρηγοριανό ημερολόγιο.
Οι ονομασίες των 12 μηνών και του ιουλιανού και του γρηγοριανού ημερολογίου διατηρήθηκαν ίδιες και είναι λατινικές.
Οι Ρωμαίοι είχαν πρωτοχρονιά την πρώτη του Μάρτη και τους μήνες, στην αρχή, τους ονόμαζαν με βάση την αριθμητική τους σειρά: Πρώτος, Δεύτερος κ.λπ. Αργότερα τους έδωσαν ονόματα θεών και αυτοκρατόρων. Έτσι οι επίσημες ονομασίες των μηνών διαμορφώθηκαν ως εξής:
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ: Είναι ο πρώτος μήνας του ημερολογιακού μας έτους. Ονομάστηκε από το ρωμαϊκό θεό Janus – Ιανό. Ο Ιανός ήταν θεός της αρχής και του τέλους. ΄Ηταν ο θεός επόπτης της κάθε κρίσιμης καμπής: καμπής στο χρόνο, στη ζωή μας. Τον Ιανό οι Ρωμαίοι τον παρίσταναν διπρόσωπο. Στις πύλες της Ρώμης το άγαλμά του κοίταζε με το ένα πρόσωπο την έξοδο και με το άλλο την είσοδο της πόλης, κοίταζε δηλαδή προς τα πίσω και προς τα εμπρός.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ:΄Ελαβε το όνομά του από το λατινικό Februare που σημαίνει κάθαρση, αφού οι Ρωμαίοι το μήνα αυτό καθάριζαν την πόλη και τους αγρούς τους λιτανεύοντας επί δώδεκα μέρες και θυσιάζοντας. Με τη θέσπιση του ιουλιανού ημερολογίου οι ημέρες του Φεβρουαρίου από 30 περιορίσθηκαν στις 29 και επί αυτοκράτορος Αυγούστου αφαιρέθηκε ακόμη μία μέρα η οποία προστέθηκε στο μήνα Αύγουστο προς τιμή του Αυτοκράτορος. Ορίσθηκε όμως ανά τέσσερα έτη να προστίθεται μια μέρα στο Φεβρουάριο και οι 28 ημέρες να γίνονται 29 προς συγχρονισμό του ημερολογιακού με το ηλιακό ημερολόγιο. Το έτος πουο Φεβρουάριος έχει 29 ημέρες ονομάζεται δίσεκτο.
ΜΑΡΤΙΟΣ: Ο Μάρτιος έλαβε το όνομά του από τον Ρώμο, ο οποίος θέλοντας να τιμήσει το θεό ΄Αρη, στα λατινικά Mars, έδωσε το όνομά του στον πρώτο μήνα του ρωμαϊκού ημερολογίου, που μέχρι τότε ονομαζόταν primus. Από τους Εβραίους ο μήνας αυτός ονομάζεται Νισάν. Είναι ο έβδομος μήνας του εκκλησιαστικού και βυζαντινού ημερολογίου και ο τρίτος του ισχύοντος πολιτικού ημερολογίου.
ΑΠΡΙΛΙΟΣ: ΄Ελαβε το όνομά του από το λατινικό Aprilis που προέρχεται από το ρήμα aperire, που σημαίνει ανοίγω, διότι κατά το μήνα αυτό ξεκινά-ανοίγει ηάνοιξη. Οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει το μήνα αυτό στη θεά Αφροδίτη.
ΜΑЇΟΣ: Το όνομά του το πήρε από τη λατινική λέξη magnus που σημαίνει μέγας. Αποκαλείτο έτσι είτε γιατί η διάρκεια της μέρας μεγάλωνε, είτε –κατ’ άλλους- το μήνα αυτό ετελούντο οι γάμοι των αρχόντων των Ρωμαίων. Κατά μία άλλη άποψη το όνομα Μάιος προήλθε από το όνομα της μητέρας του Ερμή, η οποία ονομαζόταν Μαία και στην οποία οι Ρωμαίοι προσέφεραν θυσίες την πρώτη μέρα του μήνα αυτού.
ΙΟΥΝΙΟΣ: Ο Ιούνιος έχει λάβει το όνομά του από τη λατινική λέξη Juno, που ήταν ένα από τα ονόματα της θεάς ΄Ηρας. Κατά το μήνα αυτό, που αντιστοιχούσε στον τέταρτο του ρωμαϊκού ημερολογίου, ετιμάτο η ΄Ηρα με τελετές στην αρχαία Ρώμη.
ΙΟΥΛΙΟΣ: Το όνομά του το οφείλει στον πρώτο μονάρχη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, (Julius). Στην αρχή ονομαζόταν Κυϊντήλιος. Με απόφαση της Γερουσίας της Ρώμης, το 44 μ.Χ. ονομάσθηκε Ιούλιος.
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ: Ο Αύγουστος έλαβε το όνομά του από τον αυτοκράτορα Οκταβιανό, ο οποίος είχε τον τίτλο του Αυγούστου, δηλαδή του σεβαστού. Το μήνα αυτό ο Οκταβιανός αναγορεύτηκε για πρώτη φορά ύπατος. Την αρχή ο μήνας αυτός ονομαζόταν Σεξτίλιος.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ: Πήρε το όνομά του από το λατινικό Septem που προέρχεται από το ελληνικό επτά, καθώς ήταν ο έβδομος μήνας στο ρωμαϊκό ημερολόγιο. Στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο ο Σεπτέμβριος είναι ο πρώτος μήνας της Ινδίκτου. Η Ινδικτιών αναγνωρίστηκε από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, (Σεπτέμβριος 312 μ.Χ.), ως χρονολογική μονάδα και είναι ένας κύκλος 15 ετών.
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ: Ονομάστηκε έτσι από το λατινικό Octo, το οποίο προέρχεται από τον ελληνικό αριθμό οκτώ. Στη Ρώμη ο Οκτώβριος αποκαλείτο Sementilius, (semen σημαίνει σπόρος) και είχε λάβει την ονομασία αυτή επειδή είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας της σποράς.
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ: Πήρε το όνομά του από το λατινικό Novem που σημαίνει ένατος, επειδή ήταν ο ένατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου.
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ: Ο Δεκέμβριος έχει πάρει την ονομασία του από το λατινικό Decem, σημαίνει δέκα-δέκατος, καθώς ήταν ο δέκατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου.
Ο Αυτοκράτορας Κόμμοδος είχε δώσει στο μήνα αυτό την ονομασία Αμαζών προς τιμή της συζύγου του.
