Mε στόχο την διασφάλιση μιας όσο το δυνατόν αυτόνομης διαβίωσης για τους ανθρώπους με ήπια γνωστική διαταραχή (διαταραχές μνήμης) μέσα από τη συνδρομή νέων τεχνολογιών πραγματοποιήθηκε η πιλοτική φάση του ευρωπαϊκού προγράμματος INLIFE στο ΓΝ “Γ. Παπανικολάου” μέσα από μια σειρά παρεμβάσεων που παρέχουν υποστήριξη στους ηλικιωμένους με διαταραχές μνήμης αλλά και στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
Το πρόγραμμα INLIFE (INdependent LIving support Functions for the Elderly) αφορά σε χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών με στόχο την υποστήριξη των ηλικιωμένων στην καθημερινότητα τους και με γνώμονα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Είναι εύλογο οι περισσότεροι ασθενείς που βρίσκονται στα πρώτα στάδια έκπτωσης των γνωστικών τους δεξιοτήτων να επιθυμούν να παραμένουν ανεξάρτητοι στην καθημερινή τους ζωή διασφαλίζοντας μία όσο είναι δυνατόν αυτόνομη διαβίωση. Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι το όσο δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτόνομης διαβίωσης ηλικιωμένων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου απαραίτητη είναι η συνδρομή της τεχνολογίας μέσα από τον σχεδιασμό και ανάπτυξη των ανάλογων παρεμβάσεων και εφαρμογών καθώς ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων που παρουσιάζουν κάποιου βαθμού γνωστικές διαταραχές αυξάνεται συνεχώς λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης.
Οι παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί για το πρόγραμμα INLIFE αφορούν σε ανοιχτού τύπου τεχνολογικές υπηρεσίες οι οποίες υποστηρίζουν την επικοινωνία, τις οικιακές δραστηριότητες, τη μετακίνηση, την κοινωνικοποίηση, την παροχή υγείας και την επαγγελματική παροχή φροντίδας στους ηλικιωμένους με άνοια που ζουν στο σπίτι τους καθώς και η βελτίωση της επικοινωνίας ανάμεσα σε ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους.
Στην Ελλάδα το πρόγραμμα εφαρμόζεται με συντονιστή το Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και πιλοτικό κέντρο το νοσοκομείο “Γ. Παπανικολάου” με το διασυνδεόμενο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης στο οποίο λειτουργεί Ιατρείο Μνήμης επί σειρά ετών.
Οι τομείς εφαρμογών οι οποίοι μελετήθηκαν κυρίως στους ασθενείς της χώρας μας είναι οι εξής:
– Παρακολούθηση εξ αποστάσεως της υγείας μέσω αισθητήρων (βραχιόλι, οξύμετρο, πιεσόμετρο) εφαρμογές Guardian Angel και Physical Activity Monitoring που αναπτύχθηκαν από ΙΝΑΒ -ΕΚΕΤΑ.
-Εκτίμηση ικανότητας οδήγησης (Car driving ability assesemt), αναπτύχθηκε από EKETA-IMET
-Σχεδιασμός διαδρομής και υποστήριξη πλοήγησης (MLS Destinator)
-Νοητικά παιχνίδια (mental training tool), αναπτύχθηκε από εταιρεία ΒΥΤΕ
Oι ομάδες τελικών χρηστών (end users) στους οποίους δοκιμάστηκαν οι παραπάνω εφαρμογές και έγινε εκτίμηση μιας σειράς παραμέτρων ανέρχεται σε 200 στον αριθμό ασθενείς με γνωσιακές διαταραχές, 40 επαγγελματίες υγείας, 180 ανεπίσημους φροντιστές, 12 φορείς/παίκτες του συστήματος υγείας (stakeholders), συνολικά: 432.
H χρήση των εφαρμογών: οι εμπλεκόμενοι ιατροί που αποτελούν την ερευνητική ομάδα του προγράμματος εκπαίδευσαν τους τελικούς χρήστες (ασθενείς και συγγενείς /επαγγελματίες φροντιστές τους) στη χρήση των λύσεων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών οι οποίες βασίζονται σε μια ηλεκτρονική ταμπλέτα που χορηγήθηκε στους ασθενείς για ένα διάστημα έξι μηνών και χρήση της εφαρμογής Guardian Angel. Δόθηκε επίσης στους συμμετέχοντες πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω ασύρματης σύνδεσης για το ίδιο χρονικό διάστημα για να παρέχεται κάθε βοήθεια κατά τη χρήση των συστημάτων με τη συνδρομή του τεχνικού προσωπικού του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ).
Οι χρήστες συμπλήρωσαν συγκεκριμένα ερωτηματολόγια εκτίμησης του βαθμού γνωσιακής διαταραχής και ποιότητας ζωής πριν και μετά το πέρας της εφαρμογής των λύσεων που προτείνονται. Επιπρόσθετα έγινε ηλεκτρονική καταγραφή της χρήσης των εφαρμογών σε καθημερινή βάση, καθώς και ανάλυση των εμφανιζόμενων προβλημάτων ή δυσλειτουργιών.
Συγκεκριμένα:
Η εφαρμογή Guardian Angel αποτελείται από ένα βραχιόλι σε συνδυασμό με τη χρήση τάμπλετ. Πρόκειται δηλαδή για μια φορητή εφαρμογή κατά την οποία μέσα από μια ψηφιακή πλατφόρμα (Αpplication Centre) γίνεται μέτρηση της φυσικής κατάστασης του χρήστη κατά την καθημερινή του δραστηριότητα με δυνατότητα πρόσβασης τόσο από τον επαγγελματία υγείας όσο και από τον συγγενή/φροντιστή. Η παρακολούθηση στην πλατφόρμα χάρη στα δεδομένα που αποστέλλονται μέσα από το βραχιόλι που φορά ο χρήστης ή η χρήστρια με τον ειδικό αισθητήρα αφορούν σε βασικά στοιχεία, όπως καρδιακός παλμός, πίεση, ώρες ύπνου, βηματομέτρηση. Χάρη σε ένα έξυπνο σύστημα υποστήριξης παρέχονται μηνύματα ειδοποίησης, προειδοποίησης ή και κινητοποίησης προς τον χρήστη αλλά και τον φροντιστή του. Συνιστά χρήσιμο βοηθό για τον επαγγελματία υγείας καθώς παρέχεται λεπτομερής πληροφόρηση για την κατάσταση υγείας του ασθενή. H δεύτερη φάση του προγράμματος βέβαια εκτός από την εφαρμογή Guardian Angel περιλαμβάνει και την διανομή οξύμετρων και πιεσόμετρων σε ορισμένους χρήστες με την ανάλογη κατάσταση υγείας.
H εκτίμηση οδηγικής ικανότητας έγινε στο ΕΚΕΤΑ στη Θέρμη Θεσσαλονίκης μέσα από ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης της ικανότητας οδήγησης των ηλικιωμένων οδηγών που έχει αναπτυχθεί στο Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών κατά το οποίο ο/η χρήστης/τρια συμμετέχει σε πρόγραμμα σχεδιασμένο στον Η/Υ και στη συνέχεια προχωρά σε στην οδηγική εκτίμηση σε πραγματικές συνθήκες σε αυτοκίνητο μαζί με ειδικό εκπαιδευτή.
Το πρόγραμμα INLIFE – HORIZON2020
Στο πλαίσιο του προγράμματος συνολικά προβλέπεται η προσφορά 19 διαφορετικών υπηρεσιών οι οποίες προσαρμόζονται στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες συγκεκριμένων ομάδων ηλικιωμένων. Το πρόγραμμα ΙNLIFE στην πιλοτική του φάση δοκιμάστηκε και εφαρμόστηκε σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες με συνεργαζόμενες κλινικές από τη Σουηδία, την Ισπανία, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σλοβενία, την Ολλανδία σε σύνολο 1200 συμμετεχόντων ασθενών. Πρόκειται για τα πιλοτικά κέντρα όπου για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο έγινε σε μεγάλο δείγμα πληθυσμού εκτίμηση των δεξιοτήτων και χρήση νέας τεχνολογίας από ηλικιωμένους με προβλήματα μνήμης.
Το πρόγραμμα INLIFE με τίτλο «Χρήση τεχνολογιών πληροφορικής για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της έκβασης ασθενών με ήπιες γνωσιακές διαταραχές ή άνοια» είναι Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Καινοτόμας Δράσης (Innovation Action) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος HORIZON 2020 (αρ. σύμβασης 643442).
