ΕΙΔΗΣΕΙΣ
ipoklopes

Υποκλοπές: Το σκάνδαλο που συγκλόνισε την Ελλάδα

Θα μπορούσε να αποτελεί το σενάριο ενός πετυχημένου χολιγουντιανού πολιτικού θρίλερ. Είναι όμως πραγματικότητα και συντάραξε την ελληνική κοινωνία όταν στις 2 Φεβρουαρίου του 2006 τρεις υπουργοί της κυβέρνησης Καραμανλή (Θ. Ρουσόπουλος, Γ. Βουλγαράκης και Αν. Παπαληγούρας) αποκάλυπταν το τι είχε συμβεί. Σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών μέσω εταιρείας κολοσσού που άγγιζε ακόμα και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό!

Οι υποκλοπές ανακαλύφθηκαν «τυχαία» από την ίδια την εταιρία, μια μέρα σαν και σήμερα, στις 3 Μαρτίου του 2005 ενώ η κυβέρνηση ενημερώθηκε έξι μέρες αργότερα.

Έντεκα μήνες αργότερα και έπειτα από έρευνες οι τρεις υπουργοί προχώρησαν σε κοινή συνέντευξη τύπου δημοσιοποιώντας το μεγαλύτερο σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών.

Τις επόμενες ημέρες οι αποκαλύψεις διαδέχονταν η μία την άλλη. Ένα πραγματικό θρίλερ εξελισσόταν καθημερινά με κορύφωση την αυτοκτονία ενός στελέχους της Vodafone!

Μία ημέρα πριν από τον εντοπισμό του κακόβουλου λογισμικού στη Vodafone ο Κώστας Τσαλικίδης, εντοπίστηκε νεκρός μέσα στο σπίτι του με όλες τις πρώτες ενδείξεις να κάνουν λόγο για αυτοκτονία.

Το πόρισμα του εισαγγελέα Πρωτοδικών Ι. Διώτη ανέφερε πως ο θάνατος οφείλεται σε αυτοκτονία ωστόσο επεσήμανε πως ο Τσαλικίδης δεν θα είχε αυτοκτονήσει εάν δεν υπήρχε η υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών, καθώς και ότι είχε γνώση της εγκατάστασης του παράνομου λογισμικού στη Vodafone.

Οι υποκλοπές αφορούσαν όπως ανακοίνωθηκε περίπου 100 τηλέφωνα ανάμεσά τους του Κ. Καραμανλή, υπουργών, στελεχών υπουργείων όπως το Εθνικής Άμυνας και το Δημόσιας Τάξης καθώς και στελεχών του ΓΕΝ και του ΥΕΝ, αλλά και στελεχών της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πραγματοποιούνταν μέσα από τηλέφωνα σκιές ενώ στο τρίγωνο των παρακολουθήσεων στην περιοχή των Αμπελοκήπων στην Αθήνα δεσπόζει το κτίριο της αμερικανικής πρεσβείας.

Με βάση έγγραφα του αρχείου Σνόουντεν οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ ξεκίνησαν να καταστρώνουν τα επιχειρησιακά τους σχέδιά τουλάχιστον δύο χρόνια πριν την έναρξη των υποκλοπών. Σύμφωνα με ένα από τα έγγραφα αυτά, που δημοσιεύτηκε από την Καθημερινή τουλάχιστον 4 στελέχη επεξεργάστηκαν τη στρατηγική συλλογής πληροφοριών της NSA για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας ήδη από το 2002 και σε συνεργασία με άλλα τμήματα της υπηρεσίας σιγουρεύτηκαν ότι μία «αναλυτική επίθεση θα μπορέσει να υπάρξει και τα κοινωνικά δίκτυα των στόχων θα έχουν προκαθοριστεί».

Σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, η συνεργασία αμερικανικών και ελληνικών μυστικών υπηρεσιών επρόκειτο να είναι εξαιρετικά στενή. «Η υπηρεσία ασφαλείας, την οποία θα υποστηρίξει η NSA είναι η ΕΥΠ», ενώ σε άλλο έγγραφο αναφέρεται ότι «η ύπαρξη αναλυτών των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών τόσο στην Αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα όσο και στην ΕΥΠ» αύξησε σημαντικά τις δυνατότητες και την ποιότητα συλλογής πληροφοριών.

Όμως παρά την αγαστή συνεργασία, αλλά και την παρουσία στελεχών της NSA μέσα στην ΕΥΠ το ένα αγκάθι που παρέμενε ανάμεσα στις ελληνικές και τις αμερικανικές αρχές την περίοδο πριν από τους Αγώνες ήταν η σχεδόν ανύπαρκτη τεχνική δυνατότητα των ελληνικών υπηρεσιών να παρακολουθήσουν ταυτόχρονα πολλούς αριθμούς τηλεφώνων, email και κάθε είδους ηλεκτρονικές επικοινωνίες υπόπτων, καθώς το μόνο που είχαν στη διάθεσή τους ήταν τα γνωστά «βαλιτσάκια» της ΕΥΠ για παρακολουθήσεις συνομιλιών από προκαθορισμένη απόσταση.

«Από την αμερικανική σκοπιά αυτό ήταν τρομακτικά πρωτόγονο», λέει ο πρώην αξιωματούχος της Αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα Brady Kiesling, που παραιτήθηκε από τη θέση του λίγους μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες διαμαρτυρόμενος για την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ.

Υπό το βάρος των αμερικανικών πιέσεων, η ηγεσία του υπουργείου Δημόσιας Τάξης επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ είχε καλέσει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2003 εκπροσώπους των τριών εταιριών κινητής τηλεφωνίας της χώρας (Vodafone, Cosmote, Tim) σε σύσκεψη για να συζητήσουν πώς θα μπορέσουν να πραγματοποιήσουν νόμιμες συνακροάσεις. Όμως οι επικείμενες εκλογές του Μαρτίου εμπόδισαν την έκδοση του απαραίτητου Προεδρικού Διατάγματος.

Ακόμη όμως και μετά την ανάληψη του υπουργείου από τον Γιώργο Βουλγαράκη της Ν.Δ., που σε αντίστοιχες συσκέψεις τον Απρίλιο του 2004 εξέφραζε την πεποίθηση ότι οι νόμιμες συνακροάσεις ήταν κάτι που «θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία μέσα σε μία εβδομάδα» από τις εταιρίες, μέχρι και το άναμμα της φλόγας στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, νομικό πλαίσιο για νόμιμες συνακροάσεις δεν υπογράφηκε ποτέ πριν από τους Ολυμπιακούς.

Στις 4 Αυγούστου του 2004 ωστόσο, μία σειρά εντολών έκτασης 6.500 γραμμών προστίθενται στον πηγαίο κώδικα του λειτουργικού συστήματος που χρησιμοποιούσε η Vodafone για να «τρέχει» το δίκτυό της. Κατασκευαστής του λειτουργικού, που χρησιμοποιούν και άλλες εταιρίες στον κόσμο, είναι η σουηδική εταιρία Ericsson. Με την προσθήκη των 6.500 γραμμών παράνομου λογισμικού ενεργοποιείται ένα από τα υποσυστήματα του λειτουργικού, το επονομαζόμενο Lawful Interception (Νόμιμη Συνακρόαση) που δίνει στις εταιρίες δυνατότητα νόμιμων συνακροάσεων. Το Lawful Interception που μέχρι εκείνη τη στιγμή βρίσκεται μεν στο δίκτυο της Vodafone αλλά είναι κλειδωμένο και μη αγορασμένο για χρήση από την Ericsson, με αυτή την ενέργεια ανοίγει μία γραμμή παρακολούθησης σειράς συνδρομητών της εταιρίας κρύβοντας όμως σχεδόν κάθε ίχνος αυτής της ενέργειας. Από εκεί, οι υποκλαπείσες συνομιλίες προωθούνται σε 14 κινητά τηλέφωνα-σκιές και πιθανότατα σε ηλεκτρονικούς καταγραφείς δεδομένων για αποθήκευση και επεξεργασία.

Άλλωστε, μόλις ένα μήνα μετά τις πρώτες αποκαλύψεις και ενώ η υπόθεση με έντονο «άρωμα» κατασκοπείας βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ο πρώην Αμερικανός διπλωμάτης Τζ. Κίσλινγκ, σε άρθρο του στο περιοδικό «The Nation», εξέφραζε την άποψη ότι οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ ευθύνονται για τις υποκλοπές τηλεφωνημάτων Ελλήνων πολιτικών και πολιτών.

Σύμφωνα με το πόρισμα που κατέθεσε η Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) στη Βουλή, τα κέντρα παρακολούθησης ήταν τρία, ο αριθμός των τηλεφώνων που ήταν παγιδευμένα απροσδιόριστος ενώ ανέφερε πως η Vodafone είχε δώσει στην ΑΔΑΕ διαφορετική λίστα τηλεφώνων από αυτή που της είχε προσκομίσει η Ericsson (η δεύτερη εταιρία που είχε εμπλακεί στην υπόθεση).

Στο δεύτερο της πόρισμα η ΑΔΑΕ κατέληγε στο συμπέρασμα ότι χωρίς φυσικό αυτουργό μέσα από τη Vodafone δεν θα μπορούσαν να γίνονται οι παρεμβάσεις στο παράνομο λογισμικό και πως ο Κ. Τσαλικίδης γνώριζε ότι η Vodafone διέθετε το λογισμικό της νόμιμης συνακρόασης ενώ ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας Γιώργος Κορωνιάς είχε υποστηρίξει ότι δεν γνώριζε την ύπαρξή του.

Το 2010 η υπόθεση ξανάνοιξε με την εμφάνιση νέων στοιχείων που έδωσε η Vodafone η οποία ενημέρωσε τον εισαγγελέα ότι ένα «ανύπαρκτο» όπως αποδείχθηκε πρόσωπο (ονόματι Μάρκος Πέτρου), αγόρασε με τιμολόγιο την ίδια ημέρα (8-6-2004), τις 4 τηλεφωνικές συσκευές. Η εταιρεία, με βάση τον αριθμό ΙΜΕΙ των συσκευών, εντόπισε ότι οι τρεις χρησιμοποιήθηκαν ως «σκιές» των υποκλοπέων. Στην τέταρτη όμως κάποιος έβαλε κάρτα SIM που αντιστοιχούσε στην «αμερικάνικη πρεσβεία» και επικοινωνούσε αμέριμνος με άλλες γραμμές (κινητές ή σταθερές) της πρεσβείας, έως το Δεκέμβριο του 2004.

Από αμερικανικής πλευράς δεν υπήρξε ποτέ καμία αντίδραση ενώ δεν ασκήθηκαν ποτέ ποινικές διώξεις για τις παρακολουθήσεις.