Tου Σπύρου Στατήρη
Εδώ στη Θεσσαλονίκη, στο «Βαφοπούλειο», βρεθήκαμε το βράδυ της Παρασκευής, με αφορμή το νέο βιβλίο του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου, με τίτλο «Πραγματιστές, δημαγωγοί και ονειροπόλοι: Πολιτικοί, διανοούμενοι και η πρόκληση της εξουσίας».
Να μιλήσω ή να σχολιάσω προσωπικά, έστω …παρωνυχίδα του έργου του καθηγητή Αλιβιζατου θα ήταν πάνω από τις δυνάμεις μου.
Αξίζει, ομως, να ειπωθούν δυο πράγματα για τους ανθρώπους του «τραπεζιού», τους φίλους, παλιούς συμφοιτητές και συντρόφους αλλά και μαθητές του κ. καθηγητή – για την ιστορία και την πληρότητα της καταγραφής Λινα Παπαδοπούλου, Μιλτιαδης Πολυβίου, Νικόλας Σεβαστάκης, Άρης Στυλιανου – που ήταν εκεί για να τον τιμήσουν με την παρουσία τους και το σχολιασμό τους.
Στο επίκεντρο, λοιπόν, της συζήτησης που κράτησε κάτι περισσότερο από μία ώρα, βρέθηκε η εξουσία, αλλά και τα 3 είδη των Πολιτικών, τόσο των πολιτικών ανθρώπων, όσο και των πολιτικών κατευθύνσεων: οι άνθρωποι ως πραγματιστές, δημαγωγοί ή ονειροπόλοι, αλλά και οι τρεις εν πολλοίς πολιτικές παραδόσεις στην ελληνική sui generis πραγματικότητα, δηλαδή η αστική, η σοσιαλδημοκρατική και η κομμουνιστική. Άλλωστε, αυτός είναι και ο άξονας του βιβλίου: πρόσωπα και προσωπικότητες της Ελλάδας, από τον Καποδίστρια μέχρι τον Τσίπρα και το αποτύπωμά τους στην ιστορία, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, μέχρι και σήμερα.
Μαζί και η πορεία και η εξέλιξη του Κράτους, αλλά και του Δημοσίου Δικαίου, με τα πολλά κακά του, αλλά και με τα πολυ περισσότερα καλά του, πως παράγεται και εφαρμόζεται, με τα κενά και τις αντιφάσεις του, αλλά και τις κατακτήσεις του, που μόνο δεδομένες δεν θα πρεπει να θεωρούνται.
Αυτό, πάντως, είναι και ένα ακόμη χαρακτηριστικό του βιβλίου: η ρεαλιστική αντίληψη των πραγμάτων. Ούτε έπαινος ούτε επίκριση. Απλά και μόνο, τα αποτυπώματα των πρωταγωνιστών, ακόμη και αντιφατικά μεταξύ τους, καταδεικνύοντας οτι το διαρκές διακύβευμα είναι τελικά τα ερωτήματα και οχι τα πρόσωπα Η διανόηση, δε, έννοια παρεξηγημένη και αμφιλεγόμενη , ως ένα ακόμη συστατικό και βασικό στοιχείο στο βιβλίου, το προσεγγίζει και αυτο ο συγγραφέας μέσα από τις ίδιες 3 κατηγορίες των πολιτικών, ανθρώπων και κατευθύνσεων. Μας κάνει μάλιστα ξεκάθαρο, ότι η σημασία της ή καλύτερα η συμβολή της στη διαμόρφωση των θεσμών για την πολιτική ζωή, ειναι αναγκαία, ώστε να βοηθούνται, σχεδόν να «εξωθούνται» να κυβερνούν οι πολιτικοί ορθά, ακόμη και αν οι ίδιοι είναι κακοί ή πλημμελείς Στην κατακλείδα όλων να ειπωθεί το εξης.
Συνεχής και δύσκολη η προσπάθεια να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ δομών και θεσμών, απο τη μια μεριά, και προσώπων και ηγετών απο την αλλη. Και αν ο συγγραφέας αποδίδει σημασία και στα δύο, δείχνοντας προτίμηση στους μεν (θεσμούς), αναγνωρίζει ομως τον καθοριστικό ρόλο και των δε (ηγετών).
Ποιοι από αυτούς αποδεικνύονται εν τελει πραγματιστές, δημαγωγοί ή ονειροπόλοι δεν θα μας το υποδείξει ο συγγραφέας. Σκοπος, αλλωστε, δεν ειναι να μας δωσει έτοιμη και μασημένη σκεψη, αλλα μονο τροφή για σκεψη και προβληματισμό. Και με την πολιτική, όπως συνήθως τα τελευταία χρόνια, ως το δύσκολο και μόνιμο σημείο αναφοράς.
