Έχει μια άρρωστη μαγεία το πρώην εργοστάσιο ΔΙΑΝΑ, όπως έχει καταντήσει σήμερα. Νομίζεις ότι από την κάθε γωνιά του δαιδαλώδους ερειπίου θα ξετρυπώσουν φαντάσματα ντυμένα με μαύρα αέρινα σεντόνια.Όμως οι κίνδυνοι που υπάρχουν στην πραγματικότητα είναι πιο γήινοι και μάλλον μεγαλύτεροι.
Ρεπορτάζ: Ηλέκτρα-Αθηνά Αντωνιάδου, Αλέξης Αλεξιάδης
Το μέρος είναι βρώμικο, εν μέρει δύσοσμο και η πρόσβαση ανοιχτή σε οποιονδήποτε περαστικό, περίεργο ή ανήλικο θελήσει να το επισκεφτεί. Η ζημιά που δε φαίνεται είναι ίσως ακόμα πιο επικίνδυνη: το εμποτισμένο από χημικά έδαφος το οποίο παραμένει έτσι για δεκαετίες, παρά τα όποια σχέδια και τα παχιά λόγια που υπόσχονταν την απορρύπανση και την εξυγίανση του σημερινού βιομηχανικού νεκροταφείου.
Ομολογώ ότι ούτε εγώ γνώριζα τίποτα για το ΔΙΑΝΑ, το εργοστάσιο φυτοφαρμάκων στην περιοχή της Σταυρούπολης, που έκλεισε πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια, ενώ για τα επόμενα οχτώ εκκρεμούσε το θέμα της απομάκρυνσης των αποβλήτων. Κοντά δύο χιλιάδες τόνοι μόλυναν το έδαφος και τον αέρα προκαλώντας τσουνάμι διαμαρτυριών απ’ τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, δίπλα στην οδό Λαγκαδά και ανάμεσα στις συνοικίες Ευκαρπίας και Νικόπολης.
Πίσω από την ορθάνοιχτη πόρτα ορθώνεται το κουφάρι του πρώτου κτηρίου ετοιμόρροπο. Τα κουφώματα λείπουν, στην είσοδο σπασμένα γυαλιά, στις περισσότερες αποθήκες οι οροφές έχουν πέσει ή απομακρυνθεί και οι υπόλοιπες μυρίζουν φυτοφάρμακο, μια διαπεραστική μυρωδιά που σου γυρίζει τ’ άντερα. Μέσα στους άδειους κλειστούς χώρους γεμάτους εμπνευσμένα γκράφιτι, κάποιοι έχουν ανάψει φωτιά και δίπλα μια τράπουλα έχει σκορπίσει τα φύλλα της ανάμεσα στα άδεια μπουκάλια. Στον εξωτερικό χώρο υπάρχει μια τσιμεντένια δεξαμενή με το παραθυράκι της συνετά καλυμμένο με σχάρα απ’ όπου αναδύεται μπόχα, ενώ πέρα στέκονται οι πολυκατοικίες, μια ολόκληρη συνοικία κολλητά στην πάλαι ποτέ χημική βόμβα.
Ένα ερείπιο με βρώμικη ιστορία
Μετά από πολυετείς αγώνες κατοίκων, φορέων της πόλης και οικολογικών οργανώσεων, το κράτος εδέησε να απομακρύνει χίλιους εφτακόσιους σαράντα τόνους χημικών τοξικών ουσιών σε δύο δόσεις, μία το 2003 και μία το 2006. Με τα λεφτά των φορολογουμένων, φυσικά, μιας και η ιδιοκτήτρια εταιρία είχε κηρύξει πτώχευση προ πολλού, από το 1998. Ακολούθησε αγωγή του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης το 2008 κατά των δύο πτωχευμένων εταιριών που διαχειρίζονταν το εργοστάσιο και που εγκατέλειψαν τα βαρέλια με τα επικίνδυνα χημικά στο έλεος του χρόνου και της διάβρωσης, απαιτώντας την επιστροφή των δύο και κάτι εκατομμυρίων ευρώ που δαπάνησε το κράτος. Too late, μιας και είναι γνωστό πως το δημόσιο εκείνη την περίοδο αδράνησε και δεν εγγράφηκε στον κατάλογο των πιστωτών για να διεκδικήσει την επιστροφή των χρημάτων που δαπανήθηκαν.
Την ίδια περίπου περίοδο, σχετική ερώτηση στη Βουλή και την Ευρωβουλή είχαν απευθύνει οι Χρύσα Αράπογλου και Κρίτων Αρσένης αντίστοιχα, υπενθυμίζοντας πως εκκρεμούσε η αποκατάσταση και εξυγίανση του χώρου από τα υπολείμματα των τοξικών και τα κομμάτια αμίαντου που βρίσκονταν ακόμη διάσπαρτα στο εργοστάσιο.
Στο μεταξύ, το οικόπεδο πουλήθηκε σε ιδιώτες το 2008, στους οποίους πέρασε και η ευθύνη για την απορρύπανση. Και κάπου εδώ τελειώνει το στόρι, καθώς από το 2009, ουδείς αναφέρεται πια στο θέμα της εξυγίανσης του χώρου του πρώην εργοστασίου. Ατελέσφορο έμεινε και το αίτημα των τριών τότε δήμων Ευκαρπίας, Πολίχνης και Σταυρούπολης, νυν Παύλου Μελά, για την “απόδοση του οικοπέδου στις τοπικές κοινωνίες, ως ελάχιστη αποζημίωση στην περιβαλλοντική υποβάθμιση που υπέστη η περιοχή τα τελευταία 30 χρόνια”.
Πρόστιμο για περιβαλλοντικές παραβάσεις
«Μέχρι το 2010 δεν είχε γίνει τίποτα στο χώρο του εργοστασίου», δήλωσε ο Σάββας Σερασίδης, δήμαρχος Σταυρούπολης κατά την περίοδο 2006-2010, «εκτός από ένα μεγάλης κλίμακας πλιάτσικο που ξήλωσε ό,τι είχε αξία και το μετέφερε στα παλιατζίδικα». Ο τέως δήμαρχος επιβεβαίωσε ακόμη τις υποψίες της εποχής για εμποτισμό του εδάφους από τα διαρρευθέντα φυτοφάρμακα.
Η σημερινή διοίκηση του δήμου Παύλου Μελά, αντιθέτως, δια στόματος του αντιδημάρχου Τεχνικών Υπηρεσιών και Πολεοδομίας Κώστα Πάντση, χαρακτήρισε καθησυχαστικά τα αποτελέσματα των αναλύσεων στο νερό, που κοινοποιήθηκαν στο δήμο από την Περιφέρεια τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, “επρόκειτο για χημικές αναλύσεις σε δείγματα νερού που είχαν ληφθεί από ιδιωτική γεώτρηση της περιοχής, σύμφωνα με τις οποίες το νερό ήταν ακίνδυνο προς κατανάλωση. Συνεπώς, δεν έχουμε στοιχεία που να δείχνουν ότι ο υδροφόρος ορίζοντας έχει μολυνθεί”.
Έγγραφο της απόφασης με την οποία επιβλήθηκε πρόστιμο στους ιδιοκτήτες
Όσο για τα κομμάτια αμίαντου που αφέθηκαν στο χώρο, από το 2007 είχε προχωρήσει ο δήμος Σταυρούπολης σε σχετικές καταγγελίες, στις οποίες διατυπώνονταν επίσης φόβοι για ρύπανση από τα φυτοφάρμακα δύο υπόγειων δεξαμενών συλλογής ομβρίων. Κι ενώ οι νέοι ιδιοκτήτες όφειλαν να υποβάλουν μελέτη εξυγίανσης και αποκατάστασης του χώρου από την πρώτη στιγμή, αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 2014 τούς επιβλήθηκε πρόστιμο 31.500 ευρώ από την Περιφέρεια, τόσο για τη μη υποβολή της μελέτης, όσο και για την ενέργειά τους να απομακρύνουν τον επικίνδυνο αμίαντο χωρίς σχέδιο και σε άγνωστο προορισμό, ενδεχομένως σε κάποια παράνομη χωματερή. Το πρόστιμο αναφέρεται συγκεκριμένα στην “ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων διάσπαρτων κομματιών από φύλλα αμιαντοτσιμέντων (επικίνδυνα απόβλητα)”, καθώς “δεν υποβλήθηκε κανένα στοιχείο σχετικά με τη διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων”.
Όσον αφορά το ποινικό σκέλος, οι ιδιοκτήτες του πρώην ΔΙΑΝΑ έχουν ήδη καταδικαστεί πρωτόδικα σε ποινές φυλάκισης και πρόστιμα, ενώ η σε δεύτερο βαθμό εκδίκαση της υπόθεσης έχει οριστεί για τον Απρίλιο.
Αφύλακτες από παντού οι επικίνδυνες εγκαταστάσεις
«Από τη στιγμή που η καταγγελία του δήμου για την απορρύπανση δεν έχει τελεσιδικήσει λόγω διαρκών αναβολών από το 2008-2009, πώς περιμένουμε από το δήμο να επιβάλει το νόμο και την τάξη όσον αφορά τη φύλαξη του χώρου;» αναρωτιέται ο κ. Πάντσης, κληθείς να σχολιάσει την ανυπαρξία μέτρων για την ασφάλεια των εισερχόμενων ατόμων στα ετοιμόρροπα κτήρια του εργοστασίου. “Ο δήμος είχε περιφράξει παλιότερα το χώρο του ΔΙΑΝΑ με συρματοπλέγματα, τα οποία δυστυχώς κλάπηκαν από επιτήδειους”, αναφέρει ο κ. Πάντσης, προσθέτοντας πως από τότε που η κυριότητα του χώρου πέρασε σε ιδιώτη, εκείνος έχει και την ευθύνη για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων.
Όπως εύκολα κατανοεί κανείς, από τη στιγμή που οι ιδιοκτήτες δεν ενδιαφέρονται, όποιος μπει στο εργοστάσιο το κάνει …με δική του ευθύνη. Κεντρική πύλη δεν υπάρχει, ούτε όμως και κάποια απαγορευτική ή έστω προειδοποιητική πινακίδα κινδύνου. Ένα παιδί που παίζει στο χώρο θα μπορούσε να τραυματιστεί από τους κινδύνους που παραμονεύουν: τζάμια στο πάτωμα, σκουριά που λιμνάζει σε σημεία, μπάζα, ετοιμόρροποι τοίχοι. “Ιδιωτική εταιρία φύλαξης δεν δικαιούμαστε να βάλουμε και αστυνόμευση δεν υπάρχει. Εδώ στα ίδια μας τα σπίτια προσπαθούμε να κρατήσουμε έξω τους εισβολείς και δεν τα καταφέρνουμε…”, συμπληρώνει ο κ. Πάντσης.
Τέλος, ρωτούμε τον αντιδήμαρχο τι έγινε με τους αγώνες του δήμου για την απόδοση του χώρου στην τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να αξιοποιηθεί για τις ανάγκες των κατοίκων. “Η διεκδίκηση δεν προχώρησε, ενώ δεν έχουμε χρήματα για την απαλλοτρίωση του πρώην εργοστασίου. Δυστυχώς, οι παλιές διοικήσεις αδράνησαν στο θέμα”, σημειώνει ο κ. Πάντσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος Σταυρούπολης θα μπορούσε εκείνη την εποχή να παρέμβει πολιτικά ώστε το δημόσιο να δεσμεύσει το οικόπεδο. Στα σχέδια της αξιοποίησης του χώρου από το δήμο περιλαμβανόταν η δημιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων και λοιπές παρεμβάσεις προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, σε ανάμνηση της λειτουργίας του εργοστασίου.
Μιας ανάμνησης που πολλοί κάτοικοι της περιοχής που έβλεπαν το περιβάλλον δίπλα στα σπίτια τους χρόνο με το χρόνο να καταστρέφεται, θα ήθελαν πια να ξεχάσουν.
Ακολουθεί βίντεο και φωτογραφίες με τους χώρους του πρώην εργοστασίου ΔΙΑΝΑ όπως είναι σήμερα:
Οι κλειστοί χώροι του εργοστασίου μυρίζουν ακόμη έντονα φυτοφάρμακο.
«Βούρκοι» από σκουριά, δεξαμενές με δύσοσμο υγρό και σβησμένες εστίες φωτιάς μες στα χαλάσματα του εργοστασίου.
Το οικόπεδο του εργοστασίου βρίσκεται δίπλα σε κατοικημένη περιοχή.
Η είσοδος στο πρώην εργοστάσιο είναι αφύλακτη από παντού.
Γκραφιτάδες και λοιποί αρτίστες εφορμούν στα παρατημένα ντουβάρια παράγοντας τέχνη.
Η τοποθεσία του ΔΙΑΝΑ δίπλα στις κατοικημένες περιοχές της Ευξεινούπολης και της Νικόπολης:
