Η λατινική της ονομασία είναι Majorana hortensis –συνώνυμο του Origanum majorana- (Ορίγανον η ματζουράνα) και ανήκει στην οικογένεια των Λαμπιάτα ή Χειλανθή.
Βότανο γνωστό και οικείο σε όλους μας μια και είναι ιθαγενές φυτό της Κρήτης. Είναι αυτοφυές επίσης στην Κύπρο και την Τουρκία. Ο βλαστός της είναι όρθιος και τα φύλλα της μικρά, ωοειδή, τοποθετημένα αντίθετα. Όλο το φυτό έχει σταχτοπράσινο χρώμα και βγάζει το καλοκαίρι έως και τις αρχές του φθινοπώρου, μικρά ασπρορόδινα άνθη σε τσαμπιά στις κορυφές των βλαστών. Είναι φυτό ανθεκτικό στο κρύο και πολλαπλασιάζεται με σπόρους που φυτεύονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Μπορεί επίσης να πολλαπλασιαστεί με χλωρά βλαστάρια χωρίς άνθη το καλοκαίρι και με χωρισμό των φυτών το Φθινόπωρο ή την Άνοιξη.
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Το χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Άραβες. Ο Θεόφραστος αναφέρει την μαντζουράνα ως «αμάρακον» ενώ οι Πλίνιος, Διοσκουρίδης και Κάτουλλος το αναφέρουν ως «σάμψυχον». Οι αρχαίοι έλληνες που έμεναν στη σημερινή Συρία έφτιαχναν από την μαντζουράνα, ένα πολύ δυνατό άρωμα που ονόμαζαν «αμαρακίνον» ή «σαμψύχινον».Το προμηθευόντουσαν οι γυναίκες της Αθήνας και όπως αναφέρεται ήταν τόσο ευώδες και δυνατό ώστε προκαλούσε πονοκέφαλο.
Υπάρχουν πολλά είδη μαντζουράνας και χρησιμοποιούνται κυρίως στην μαγειρική. Το φυτό είναι πλούσιο (το ποσοστό ποικίλει ανάλογα) σε φλαβονονικά και πτητικά έλαια, κυρίως καρβακρόλη και θυμόλη, τα οποία έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.
Η μαντζουράνα με τις πτητικές, στυπτικές και πικρές ουσίες που περιέχει βοηθά και επιταχύνει την πέψη, διεγείροντας την έκκριση των στομαχικών υγρών. Εξαλείφει τον λόξυγκα, ενώ όπως έγραψε ο Κούλπεπερ στο δημοφιλέστερο βιβλίο βοτανολογίας το 1653 «σπάνια μπορεί να βρεθεί βότανο που να θεραπεύει καλύτερα τις ξινίλες του στομάχου». Έχει διουρητικές και εφιδρωτικές ιδιότητες. Σημαντική είναι η ηρεμιστική και αντισπασμωδική του δράση και συνδυάζεται άριστα με το μελισσοβότανο σε ένα θαυμάσιο ρόφημα για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Συνδυασμός μαντζουράνας, χαμομηλιού και δυόσμου έχουν καλά αποτελέσματα σε φλεγμονές των ούλων και της γλώσσας.
Για την κατάθλιψη και το άγχος συνδυάζεται καλά με το μποράγκο και το μελισσοβότανο.
Στο κρυολόγημα έχει παρόμοια θεραπευτική δράση με την ρίγανη. Σε υψηλές δόσεις η μαντζουράνα μπορεί να προκαλέσει ζαλάδες και παραισθήσεις. Κατά συνέπεια τα πολλά ροφήματα δεν ωφελούν. Η μαντζουράνα επίσης είναι χρήσιμη σε μορφή ζεστών καταπλασμάτων στη θεραπεία πληγών και σε πρηξίματα που οφείλονται σε εξαρθρώσεις, σε στραμπουλίγματα και σε μυαλγίες. Το έλαιο του φυτού χρησιμοποιείται για επαλείψεις στις πονεμένες αρθρώσεις και στους ρευματισμούς. Τέλος ο χυμός του φυτού, σταματά τον πόνο και το βούισμα στα αυτιά.
Στον τόπο μας χρησιμοποιούμε την μαντζουράνα σε συνδυασμό με τη μαλοτήρα (σε αναλογία 1 προς 2), εκμεταλλευόμενοι τις θεραπευτικές της ιδιότητες σε κρυολογήματα ή πεπτικά προβλήματα. Απ΄ ότι βλέπετε, αυτό το θαυμάσιο βότανο έχει αρκετές ωφέλιμες χρήσεις.
*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα
