Την εκτίμηση ότι μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου και μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην 82η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης θα μπει ο θεμέλιος λίθος για την ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος, ώστε στη «δύση» του 2019 να είναι έτοιμο το μνημείο-σύμβολο κατά του ρατσισμού, εξέφρασε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.
«Η ανέγερση του Μουσείου βρίσκεται σε καλό δρόμο. Ελπίζω ότι μέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη θα ολοκληρωθούν τα Προεδρικά Διατάγματα, θα ξεπεραστούν οι όποιες ενστάσεις και τέλη του Οκτώβρη θα αρχίσουν οι εκσκαφές» δήλωσε στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Μπουτάρης.
Ένα εξαώροφο κυκλικό κτίριο από μέταλλο και γυαλί, το ύψος του οποίου θα φτάνει τα 32 μέτρα, αναμένεται να ανεγερθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σε ακίνητο του σιδηροδρομικού εμπορικού σταθμού, σ’ έναν συμβολικό τόπο απ’ όπου ξεκίνησαν τα τρένα θανάτου για 55.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης προς τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
«Υπάρχουν πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ο πρωθυπουργός μας διαβεβαίωσε πως όπου σκοντάφτει η υπόθεση, να ερχόμαστε σε άμεση επικοινωνία με το γραφείο του για να ξεπερνιούνται οι καθυστερήσεις. Δύο – τρεις φορές που μπλόκαρε η ιστορία του Μουσείου στη γραφειοκρατία, ξεμπλόκαρε με παρέμβαση του γραφείου του πρωθυπουργού» πρόσθεσε ο δήμαρχος.
Η ιστορία του Μουσείου Ολοκαυτώματος ξεκίνησε το 2014 με τον δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη να υιοθετεί την πρόταση της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και να την ανακοινώνει στους δημοτικούς συμβούλους, λέγοντας χαρακτηριστικά πως ο συγκεκριμένος χώρος, σε συνδυασμό με ένα εκπαιδευτικό κέντρο για το ναζισμό, «θα είναι ένα σύμβολο στην πόλη κατά του Ολοκληρωτισμού».
«Είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος γιατί βλέπω πως ο κόσμος της Θεσσαλονίκης και όλοι οι φορείς είναι θετικοί στη δημιουργία αυτού του Μουσείου, που θα είναι διαχρονικό και θα σηματοδοτεί την ιστορία των Εβραίων και της πόλης» ανέφερε, από την πλευρά του, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Δαυίδ Σαλτιέλ.
Από το 2014 έως και σήμερα, ο κεντρικός δήμος και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης δούλεψαν από κοινού, αξιοποιώντας επαφές σε όλο τον κόσμο. Από τις πιο σημαντικές επισκέψεις ήταν αυτές τον Δεκέμβριο του 2016 σε Παρίσι και Βερολίνο.
Στη γαλλική πρωτεύουσα, ο κ. Μπουτάρης και ο κ. Σαλτιέλ συναντήθηκαν με τον πρόεδρο του «Memorial de la Shoah», ώστε να συζητήσουν τη συμμετοχή του Μνημείου του Ολοκαυτώματος του Παρισιού στο εγχείρημα της δημιουργίας Μουσείου και Εκπαιδευτικού Κέντρου στη Θεσσαλονίκη.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, στο Βερολίνο έδωσαν το «παρών» στη συνεδρίαση της Επιτροπής Προϋπολογισμού του κοινοβουλίου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, εκεί όπου κατάφεραν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση ύψους 10 εκατ. ευρώ.
Τον Μάρτιο του 2017, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης συναντήθηκε στην Αθήνα τόσο με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, όσο και με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, από τους οποίους ζήτησε να ξεπεραστούν με προεδρικό Διάταγμα τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην αδειοδότηση του εξαώροφου κτιρίου.
Τον περασμένο Ιούνιο, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας και Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου έκαναν τα αποκαλυπτήρια της αναμνηστικής πλακέτας που θα τοποθετηθεί αργότερα στο Μουσείο Ολοκαυτώματος.
Πριν από περίπου 15 ημέρες, το Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας έδωσε θετική γνωμοδότηση στη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την αξιοποίηση ακινήτου του σιδηροδρομικού εμπορικού σταθμού. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δημιουργία του μουσείου σε ακίνητο κυριότητας του ΟΣΕ, έκτασης 164 στρεμμάτων, που γειτνιάζει με το λιμάνι της πόλης, ενώ στη βόρεια πλευρά του διέρχεται ο οδικός άξονας της νέας δυτικής εισόδου της πόλης.
Η χρηματοδότηση του έργου
Το Μουσείο και Εκπαιδευτικό Κέντρο για το Ολοκαύτωμα αναμένεται να ανεγερθεί σε μια έκταση 7.000 τ.μ. στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης, εκεί απ’ όπου ξεκίνησε το τελευταίο ταξίδι για χιλιάδες θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.
Για την παραχώρηση του χώρου έχει ήδη υπογραφεί από τον Δεκέμβριο του 2013 μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Κεντρικού Δήμου, της ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.
Υπολογίζεται πως για την κατασκευή του απαιτούνται περίπου 22 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 10 εκατ. ευρώ θα δοθούν από το γερμανικό κράτος. Τα πρώτα 5 εκατ. ευρώ αναμένεται να εκταμιευτούν μέσα στο 2017 και τα υπόλοιπα εντός του 2018.
Τα υπόλοιπα 10 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία του μουσείου, όπως έχει ανακοινώσει στο παρελθόν ο κ. Μπουτάρης, αναμένεται να δοθούν από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», αλλά και από άλλα κεφάλαια (εβραϊκές κοινότητες και προσωπικότητες).
Η μελέτη για το Μουσείο Ολοκαυτώματος είναι δωρεά από δύο αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού και συγκεκριμένα από Τελ Αβίβ και Βερολίνο.
Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης
Οι Έλληνες Εβραίοι πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανέρχονταν σε πάνω από 77.000 άτομα και συγκροτούσαν 25 συμπαγείς θρησκευτικές κοινότητες σε όλη την Ελλάδα, από τις οποίες μεγαλύτερη ήταν αυτή της Θεσσαλονίκης με 56.000 άτομα.
Οι διωγμοί εναντίον των Εβραίων της Θεσσαλονίκης ξεκίνησαν από την Πλατεία Ελευθερίας τον Ιούλιο του 1942.
Στις 15 Μαρτίου του 1943, το πρώτο τρένο θανάτου, με προορισμό το στρατόπεδο-κολαστήριο του Άουσβιτς, αναχωρούσε από τον σιδηροδρομικό σταθμό, μεταφέροντας σ’ ένα ταξίδι (χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους)περίπου 2.800 Εβραίους της πόλης.
Μέχρι τον Αύγουστο του 1943 ακολούθησαν άλλες 19 σιδηροδρομικές αποστολές με τους Εβραίους να οδηγούνται σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου έγινε η εξόντωσή τους.
Από τους περίπου 50.000 Θεσσαλονικείς Εβραίους κατάφεραν να σωθούν και επέστρεψαν μετά τον πόλεμο μόλις 2.000, χίλιοι από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και χίλιοι από τα βουνά.
