Με καθυστέρηση κάποιων μηνών και συγκεκριμένα στα τέλη Αυγούστου υπολογίζεται να είναι έτοιμη η τρίτη και τελευταία φάση της ανάπλασης της χωματερής των Ταγαράδων.
Ρεπορτάζ: Ηλέκτρα-Αθηνά Αντωνιάδου
Η πρώην χωματερή εξυπηρετούσε επί 28 χρόνια το νομό Θεσσαλονίκης και εν μέρει το νομό Χαλκιδικής, δεχόμενη εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένων ανεπεξέργαστων βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων καθώς και μη αδρανοποιημένης λυματολάσπης του βιολογικού της ΕΥΑΘ, μέχρι το κλείσιμό της το 2008.
Το χρονικό του έργου
Η πρώτη φάση της ανάπλασης που ολοκληρώθηκε το 2004, ενώ η χωματερή βρισκόταν ακόμα σε λειτουργία, αφορούσε τα πρώτα 100 στρέμματα και κόστισε 3 εκατομμύρια ευρώ. Η δεύτερη φάση που ολοκληρώθηκε το 2009, περιλάμβανε 190 στρέμματα και κόστισε 14 εκατομμύρια ευρώ. Η τρίτη φάση που αφορά και το μεγαλύτερο τμήμα του έργου – 450 στρέμματα – ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013 με χρονικό ορίζοντα διετίας και προϋπολογισμό επίσης 14 εκατομμυρίων ευρώ.
Χωματερή Ταγαράδων, πριν και τώρα. Στη μεγάλη φωτογραφία η πρώτη φάση της ανάπλασης, που παραδόθηκε το 2004.
“Οι χωματουργικές εργασίες έχουν τελειώσει, ενώ δουλεύει ήδη η έξτρα μονάδα του βιολογικού, που επεξεργάζεται τα λύματα των στεγανών δεξαμενών”, δηλώνει ο Μιχάλης Γεράνης, πρόεδρος του συνδέσμου ΟΤΑ του νομού Θεσσαλονίκης και Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων κεντρικής Μακεδονίας (ΦοΔΣΑ, πρώην Ο.Τ.Α. Μείζονος Θεσσαλονίκης). “Μένει η δεντροφύτευση και κάποιες συμπληρωματικές εργασίες, το συμμάζεμα των στραγγισμάτων, η τοποθέτηση φωτισμού κ.α., για να παραδοθεί στο κοινό ο χώρος της πρώην χωματερής και πλέον αναβαθμισμένος σε περιβαλλοντικό πάρκο. Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο που ολοκληρώνει ο ΦοΔΣΑ, ο οποίος θα έχει και την παρακολούθησή του”, αναφέρει ο πρόεδρος.
Χωματερή Ταγαράδων, πριν και τώρα. Η τρίτη φάση της ανάπλασης που ολοκληρώνεται τον Αύγουστο. Στην ένθετη φωτογραφία, στιγμιότυπο από την πυρκαγιά του 2006.
“Μία πολύ μεγάλη πληγή στην περιοχή κλείνει”, συμφωνεί αναφορικά με την ολοκλήρωση της ανάπλασης της πρώην χωματερής ο δήμαρχος Θέρμης, Θεόδωρος Παπαδόπουλος. Ο ίδιος προσθέτει πως, ειδικά με την ολοκλήρωση της επέκτασης του βιολογικού καθαρισμού αναβαθμίζεται αισθητά η επιβαρυμένη περιβαλλοντικά περιοχή, μετά τη χρόνια εγκατάλειψη τοξικών μετάλλων, αμίαντου και λοιπών άκρως επικίνδυνων αποβλήτων.
Ο χώρος ταφής απορριμμάτων στους Ταγαράδες λειτουργούσε χωρίς προφύλαξη του υπεδάφους, το οποίο – όπως τονίζει ο δήμαρχος – είναι ευτυχώς αργιλώδες, έχει δηλαδή μεγάλη ικανότητα συγκράτησης υγρασίας. Κατά συνέπεια, θεωρητικώς τα επικίνδυνα διασταλλάζοντα υγρά που “στραγγίζονταν” από τα βουνά των σκουπιδιών όσο η χωματερή λειτουργούσε ανεξέλεγκτα, συναντούσαν δυσκολίες να διεισδύσουν σε μεγάλο βάθος και να απειλήσουν τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.
Ο σύγχρονος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, που χρησιμοποιεί ως καύσιμο το βιοαέριο της πρώην χωματερής. Τρίτη φάση ανάπλασης.
Φόβοι για τη μεταφορά διασταλλαζόντων από Μαυρορράχη
Ο Δημήτρης Καλαθάς, πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Ταγαράδων τα τελευταία 8 χρόνια, έχει κάνει μεγάλο αγώνα για να προχωρήσει η ανάπλαση της πρώην χωματερής και να μειωθούν όσο γίνεται οι συνέπειες της ρύπανσης από την πολυετή και ανεξέλεγκτη απόθεση των σκουπιδιών.
Η κοινότητα βρίσκεται σε διαρκή επαγρύπνηση για την εφαρμογή της μελέτης περιβαλλοντικών όρων του 2009 που δίνει εντολή στο φορέα διαφύλαξης για την “παύση, φύλαξη και αποκατάσταση του χώρου”. Το καλοκαίρι του 2014, η κοινότητα παρενέβη για να σταματήσουν να φέρνουν στην κλειστή χωματερή βιομηχανικά απόβλητα ιδιωτικής εταιρίας, ενώ την ίδια χρονιά προσπάθησαν να εμποδίσουν τη μεταφορά φορτίων διασταλλαζόντων υγρών από το ΧΥΤΑ Μαυρορράχης, όπου η εκεί μονάδα βιολογικού καθαρισμού αντιμετωπίζει πρόβλημα στη λειτουργία.
Αυτή είναι και η βασική τους διεκδίκηση σήμερα. Εφόσον ο ΦοΔΣΑ υλοποίησε τελικά το σχέδιο μεταφοράς του φορτίου από τη Μαυρορράχη, 20 μήνες μετά η μεταφορά και επεξεργασία των λυμάτων στο βιολογικό των Ταγαράδων συνεχίζεται. Πρόεδρος και κάτοικοι της κοινότητας δυσανασχετούν διότι, με την παρούσα κατάσταση που δίνει προτεραιότητα στα υγρά λύματα του ΧΥΤΑ Μαυρορράχης, η επεξεργασία των λυμάτων της “δικής τους” πρώην χωματερής καθυστερεί.
“Με αυτό το ρυθμό, οι τόνοι τοξικών που λιμνάζουν εδώ και χρόνια στη γειτονιά μας, θα αργήσουν άλλα τόσα χρόνια να καθαριστούν. Δεν αντέχουμε άλλη μόλυνση, είκοσι οχτώ χρόνια έπεφτε εδώ ό,τι τοξικό και επιβαρυμένο σκουπίδι μπορεί να φανταστεί κανείς. Η μεταφορά των διασταλλαζόντων Μαυρορράχης είναι παράνομη, παράτυπη και ανήθικη”, δηλώνει ο κ. Καλαθάς. Στο μεταξύ, νέες ποσότητες διασταλλαζόντων δημιουργούνται κάθε χρόνο από τα θαμμένα σκουπίδια.
Χωματερή Ταγαράδων, πριν και τώρα. Τα διασταλλάζοντα που συγκεντρώνονταν σε ξέφραγες λιμνούλες, μεταφέρθηκαν σε στεγανές δεξαμενές.
Ενώ η μόλυνση που έχει συντελεστεί στην περιοχή είναι τεράστια, σύμφωνα με τον πρόεδρο, ακόμη και σήμερα ξεχειλίζουν κατά καιρούς μετά από μεγάλες βροχοπτώσεις οι δύο στεγανές δεξαμενές διασταλλαζόντων, ρίχνοντας το περιεχόμενό τους “χύμα” στα λαγκάδια. Ο κ. Καλαθάς έχει ήδη στείλει στους επιθεωρητές περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ φωτογραφίες ντοκουμέντα από τις υπερχειλίσεις, προσπαθώντας να κινήσει τις διαδικασίες για την εξεύρεση λύσης. Η απορία του είναι μία: “Γιατί δε στέλνει ο ΦοΔΣΑ τα διασταλλάζοντα υγρά στη μονάδα βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων της ΕΥΑΘ στη Σίνδο;”
“Καμία παράτυπη ενέργεια δεν αποτελεί η μεταφορά των διασταλλαζόντων”, αντιτείνεται ο Μιχάλης Γεράνης. “Ο ΦοΔΣΑ διαχειρίζεται πλέον 11 δομές σε όλη την κεντρική Μακεδονία και μπορεί να αποφασίσει τη μεταφορά και επεξεργασία των λυμάτων από τη μία δομή στην άλλη, βάσει δυναμικότητας”. Σύμφωνα με τον ίδιο, πάντως, η επισκευή του βιολογικού Μαυρορράχης που θα χρησιμοποιεί την τεχνολογία αντίστροφης όσμωσης, βρίσκεται στη φάση της προμήθειας και, ως εκ τούτου, σε λίγους μήνες η μεταφορά των διασταλλαζόντων θα σταματήσει.
Ανύπαρκτες οι μετρήσεις σε υπόγειο νερό και υπέδαφος
Όσο για το χαρακτηρισμό “περιβαλλοντικό πάρκο” που αποδίδεται στην αναπλασμένη πρώην χωματερή, ο κ. Καλαθάς διατηρεί μια άποψη πιο επιφυλακτική. “Πάρκο δε θα γίνει ο χώρος ποτέ”, προβλέπει, “οι χαρακτηρισμοί αυτοί είναι ευφημιστικοί. Το μέρος μυρίζει μεθάνιο, ενώ τα περισσότερα από τα δεντράκια που φυτεύθηκαν φυτοζωούν”.
Χωματερή Ταγαράδων, πριν και τώρα. Στη μεγάλη φωτογραφία, εναπομείνουσα λυματολάσπη στο τμήμα της δεύτερης φάσης της ανάπλασης και στη μικρή φωτογραφία, η εικόνα προ της ανάπλασης.
Ο 1ος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής από βιοαέριο στο χώρο της πρώτης φάσης της ανάπλασης, που δε λειτούργησε ποτέ.
Η αυτοψία μας στο χώρο δείχνει πως, τουλάχιστον εν μέρει, ο πρόεδρος έχει δίκιο. Στην καλύτερη κατάσταση βρίσκεται η πρώτη από τις φάσεις της ανάπλασης, δεδομένου ότι τα δέντρα έχουν φυτευτεί περισσότερο από μια δεκαετία πριν. Στο ίδιο σημείο στέκει και ο πρώτος σταθμός επεξεργασίας βιοαερίου, που δε λειτούργησε ποτέ λόγω κακού σχεδιασμού. 204 εκατομμύρια δραχμές είχε στοιχίσει τότε, με 80% χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό ταμείο συνοχής.
Η δεύτερη φάση της ανάπλασης περιλαμβάνει από μη μία πλευρά αραιά φυτεμένα, κακομοιριασμένα δεντράκια κι από την άλλη ποσότητες εναπομείνουσας λυματολάσπης προς επεξεργασία. Η μυρωδιά του βιοαερίου είναι εδώ πιο έντονη. Ενδεικτικά, το κάπνισμα σε αυτό το σημείο του πάρκου απαγορεύεται.
Η δεύτερη φάση της ανάπλασης της χωματερής, που παραδόθηκε το 2009.
Πέραν της αμφισβητούμενης αισθητικής αξίας του νεοσύστατου περιβαλλοντικού πάρκου, εκκρεμής παραμένει η διενέργεια μετρήσεων στην ευρύτερη περιοχή της πρώην χωματερής Ταγαράδων σε έδαφος και υπέδαφος, για τη διαπίστωση του μεγέθους της εναπομείνουσας ρύπανσης.
Καμία επίσημη συστηματική μελέτη σε υπέδαφος και νερό δεν έχει γίνει, παρά το βαρύ ιστορικό ρύπανσης της περιοχής. “Μετά τη μεγάλη φωτιά που ξέσπασε το 2006, οπότε έγιναν μετρήσεις από το ερευνητικό κέντρο “Δημόκριτος” και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, περαιτέρω αναλύσεις δεν έχουν γίνει. Το έχουμε ζητήσει επισταμένα από το Δήμο Θέρμης, χωρίς αποτέλεσμα”, αναφέρει ο πρόεδρος της κοινότητας Ταγαράδων, που είναι και ο άμεσα ενδιαφερόμενος, λόγω του ότι η πιθανή μόλυνση αφορά το χωριό του.
Για το θέμα αυτό, ο πρόεδρος του ΦοΔΣΑ κ. Γεράνης μάς πληροφορεί πως, ενώ στο νερό του βιολογικού σταθμού που διαχειρίζεται τα διασταλλάζοντα γίνονται συνεχώς μετρήσεις, για την ύπαρξη αναλύσεων στο υπέδαφος της ευρύτερης περιοχής δεν έχει γνώση. Από τη μεριά του, τη γνώμη του δημάρχου Θέρμης για το συγκεκριμένο θέμα δεν μπορέσαμε να τη λάβουμε, καθώς δεν κατέστη δυνατό να επικοινωνήσουμε μαζί του εκ νέου.
Τμήμα του περιβαλλοντικού πάρκου, που παραδόθηκε το 2004. Στο υπέδαφος είναι θαμμένοι εκατομμύρια τόνοι σκουπιδιών.
