Το μηδέν αγγίζουν τα ταμειακά διαθέσιμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με το Ίδρυμα να απειλείται με κατάρρευση στο τέλος στο τέλος του τρέχοντος οικονομικού έτους καθώς οι δαπάνες του ανέρχονται στα 18,2 εκατ. ευρώ και τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού στα 12,05 εκατ. ευρώ.
Έλλειμμα 6,15 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του θα παρουσιάσει το ΑΠΘ που κρατιέται ζωντανό τα τελευταία χρόνια χάρη στα ταμειακά διαθέσιμα που, από τα 12 – 15 εκατ. ευρώ το 2013, σήμερα έχουν εκμηδενιστεί. Οι πραγματικές ανάγκες του Πανεπιστημίου ανέρχονται, σύμφωνα με την αιτιολογημένη έκθεση που έχει κατατεθεί στο υπουργείο Παιδείας, στα 22 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ μέρος των δαπανών καλύπτεται με τη συνδρομή της Επιτροπής Ερευνών που, αξιοποιώντας τα δικά της διαθέσιμα, καταβάλλει κάθε χρόνο 3,5 εκατ. ευρώ για τα λειτουργικά έξοδα.
Οι λειτουργικές εκπαιδευτικές ανάγκες για το τρέχον οικονομικό έτος θα καλυφθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα κονδύλια της Επιτροπής Ερευνών ενώ, εξαιτίας του αυξημένου ενεργειακού κόστους και των δικαστικών αποφάσεων, οι δαπάνες του Ιδρύματος θα παρουσιάσουν αύξηση 300.000 ευρώ από το προηγούμενο οικονομικό έτος (2016). Μάλιστα, το υπουργείο Παιδείας απαιτεί πλεονάσματα 2,5% από το Πανεπιστήμιο ενώ, όπως σχολιάζουν οι ιθύνοντες της Πρυτανείας στη “Θ”, “το ΑΠΘ δεν θα έχει από το επόμενο οικονομικό έτος ταμειακά διαθέσιμα για να λειτουργήσει μέχρι να έρθει η χρηματοδότηση από το κράτος τον Ιούνιο”.
Το οικονομικό έτος 2016 η κρατική επιχορήγηση ανήλθε στα 12,1 εκατ. ευρώ, ενώ οι συνολικές δαπάνες του Αριστοτελείου άγγιξαν τα 17,9 εκατ. ευρώ. Από το συνολικό ποσό των δαπανών, 4,65 εκατ. αφορούσαν την ηλεκτροδότηση, τη θέρμανση και τα δημοτικά τέλη, 3,6 εκατ. την καθαριότητα και τη μισθοδοσία των καθαριστών, 2,87 εκατ. τη φύλαξή του, 1 εκατ. για το συνεργείο συντήρησης και 0,86 εκατ. για την ενοικίαση των κτιρίων για τη στέγαση των τμημάτων.
Στα προαναφερθέντα ποσά θα πρέπει να προστεθούν ακόμη οι ανελαστικές δαπάνες, η εκπαίδευση πεδίου των φοιτητών για την απόκτηση πτυχίου, οι δικαστικές δαπάνες και τα ξενόγλωσσα συγγράμματα που προβλέπονται από τον νόμο ή είναι απαραίτητες για τη διεκπεραίωση των ακαδημαϊκών υποχρεώσεων των φοιτητών.
Η διαφορά των 5,8 εκατομμυρίων καλύφθηκε, δεδομένης και της ανεπάρκειας της κρατικής επιχορήγησης για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών του Πανεπιστήμιου, πρωτίστως από τα ταμειακά διαθέσιμα με ποσό περίπου 5.445.000 ευρώ και δευτερευόντως από τα ίδια έσοδα του Αριστοτελείου, όπως τα έσοδα της Επιτροπής Ερευνών ύψους 255.000 ευρώ και από την Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του ΑΠΘ (ΕΑΔΠ) περίπου 100.000 ευρώ.
Όσον αφορά τις λειτουργικές ανάγκες εκπαίδευσης του ΑΠΘ, δηλαδή τα κονδύλια για τα τμήματα και τις σχολές του Πανεπιστημίου, καλύφθηκαν κατά 25% από τον τακτικό προϋπολογισμό του Αριστοτελείου και κατά 75% από τα κονδύλια της Επιτροπής Ερευνών, ενώ το υπουργείο Παιδείας πρόβαλε και πέρυσι απαίτηση για πλεόνασμα ύψους 2,5%.
Σημειώνεται ότι η μισθοδοσία των εργαζομένων διοικητικών και ακαδημαϊκών του ΑΠΘ ανέρχεται στα 85 εκατ. ευρώ και δεν συμπεριλαμβάνεται στον τακτικό προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου καθώς γίνεται απευθείας από το κράτος.
Τα υπόλοιπα έσοδα του Πανεπιστημίου
Την προηγούμενη εβδομάδα εγκρίθηκε από το ΕΣΠΑ κονδύλι ύψους 750.000 ευρώ για την αναμόρφωση του πάρκου στο κεντρικό campus, ενώ παράλληλα έχει ενταχθεί και το νέο κτίριο του Τμήματος Γεωπονίας σε πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ύψους 6,5 εκατ. ευρώ. Το Αριστοτέλειο συμμετέχει ακόμη και σε ένα πρόγραμμα υποδομών για τις περιφέρειες, που αφορά κονδύλια ύψους 8 εκατ. ευρώ για όλη την τριτοβάθμια εκπαίδευση της περιφέρειας, με τους ιθύνοντες του ΑΠΘ να εξετάζουν την ένταξη 3-4 δράσεων του Πανεπιστημίου στο πρόγραμμα. Τέλος, έσοδα προκύπτουν και από τα μεταπτυχιακά προγράμματα αλλά δεν επαρκούν για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών του Ιδρύματος.
Το Αριστοτέλειο έλαβε φέτος το ποσό των 2.750.000 ευρώ από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για τη συντήρηση και την αναβάθμιση των υποδομών του, όμως η παλαιότητα των κτιρίων καθιστά ανέφικτη τη συντήρηση και πολύ περισσότερο την αξιοποίηση των ποσών για άλλες οικονομικές λειτουργίες: “Το Αριστοτέλειο είναι το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της Ελλάδας με έκταση 450.000 τετρ. μ. και ορισμένα κτίρια του κτίσθηκαν τη δεκαετία του ’50” και απαιτούν αυξημένη συντήρηση, σημείωσε στη “Θ” ο αντιπρύτανης Οικονομικών του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Βαρσακέλης, και κατέληξε: “Προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να κρατήσουμε το ΑΠΘ σε μία αξιοπρεπή κατάσταση καθώς τα χρήματα για τη συντήρηση δεν επαρκούν”.
Τιτάνιες προσπάθειες από τις πρυτανικές αρχές
Στον εξορθολογισμό των δαπανών του Ιδρύματος από το 2009 μέχρι και σήμερα χωρίς τη συνακόλουθη μείωση των προσφερόμενων υπηρεσιών προχώρησε η Πρυτανεία του ΑΠΘ, που καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την εκπαίδευση των φοιτητών. Ειδικότερα, η δαπάνη για την καθαριότητα μειώθηκε από τα 9 εκατ. στα 3,4 εκατ., η φύλαξη από 8,3 εκατ. σε 2,8 εκατ., η συντήρηση από 5,2 εκατ. σε 0,89 εκατ. και τα μισθώματα από 2,2 εκατ. σε 0,86 εκατ., ενώ από πλευράς Πρυτανείας απορρίπτουν το ενδεχόμενο να κλείσουν τμήματα ή να στερηθούν οι φοιτητές τις σπουδές τους.
Γαβρόγλου: Ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε να κλείσει η ψαλίδα
Στάση αναμονής μέχρι τον Ιούνιο, οπότε και θα δημοσιευτούν τα πρώτα πορίσματα της επιτροπής για τα οικονομικά της εκπαίδευσης, κρατά το υπουργείο Παιδείας. Ο υπουργός Κώστας Γαβρόγλου τόνισε στη “Θ” ότι το ΥΠΕΠΘ επιδιώκει να καταγράψει τις ανελαστικές δαπάνες στην εκπαίδευση και στη συνέχεια να αποφασιστεί διακομματικά το κλείσιμο της ψαλίδας: “Για τρία χρόνι, η Βουλή θα ψηφίζει νόμο για τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων, προκειμένου να κλείσει η ψαλίδα” σημείωσε ο κ. Γαβρόγλου, που παραδέχτηκε ότι τα πανεπιστήμια λαμβάνουν ελάχιστη χρηματοδότηση συγκριτικά με ανάγκες τους και κατέληξε: “Ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί πολιτικά για την επίλυση του προβλήματος”.
Περικλής Μήτκας: “Μόνο η κυβέρνηση μπορεί να σώσει το ΑΠΘ”
Ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθηγητής Περικλής Μήτκας, σχολιάζει το αποκλειστικό θέμα της “Θεσσαλονίκης” και μιλά για το ενδεχόμενο κατάρρευσης του Πανεπιστημίου, τα εμπόδια που βάζει η κυβέρνηση στην έρευνα, τα ταμειακά διαθέσιμα και την ασφάλεια στο ΑΠΘ, ενώ παράλληλα απευθύνει έκκληση προς τις υπουργικές αρχές.
Τι προσδοκάτε από πλευράς πολιτείας και σε ποιο βαθμό έχουν προχωρήσει οι συζητήσεις σας με τα στελέχη του υπουργείου για την εξεύρεση βιώσιμης λύσης για το Πανεπιστήμιο;
Η πολιτεία οφείλει να παρέχει ποιοτική ανώτατη εκπαίδευση και στις τρέχουσες και τις μελλοντικές γενιές φοιτητών, πράγμα που σημαίνει να διασφαλίζει τη στοιχειώδη χρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστημίου. Έχουμε παρουσιάσει στο υπουργείο τις ετήσιες ανελαστικές δαπάνες του ΑΠΘ, που συμποσούνται στο ύψος των 22 περίπου εκατ. ευρώ, ενώ τα τρία τελευταία χρόνια οι προϋπολογισμοί μας είναι καθηλωμένοι στα 12 εκατ. Να θυμίσω ότι το 2009 το ΑΠΘ έλαβε 44 εκατ. Μέχρι στιγμής έχουμε εισπράξει κατανόηση και υποσχέσεις αλλά, προφανώς, δεν αρκούν για να πληρώσουμε τους λογαριασμούς του ρεύματος.
Αν το κράτος δεν μπορεί να στηρίξει οικονομικά τα πανεπιστήμια, ας μας αφήσει να αναπτύξουμε τις ερευνητικές και εκπαιδευτικές μας δραστηριότητες, θεσπίζοντας ένα σύγχρονο και σταθερό πλαίσιο λειτουργίας. Αντ’ αυτού, θεσμοθετούνται διαρκώς αλλαγές που ξηλώνουν το αυτοδιοίκητο και κυριολεκτικά μάς δένουν τα χέρια.
Ποιο είναι το plan B της Πρυτανείας σε περίπτωση που η κυβέρνηση δεν δώσει λύση στο αδιέξοδο για την επικείμενη οικονομική κατάρρευση του Πανεπιστημίου;
Το ΑΠΘ, όπως και όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια, εξαρτώνται απόλυτα από την κρατική χρηματοδότηση για την επιτέλεση του έργου τους και η στήριξή τους αποτελεί συνταγματική επιταγή. Επομένως, μόνο η κυβέρνηση μπορεί να αποτρέψει την κατάρρευση ή να θεσπίσει εναλλακτικά σενάρια επιβίωσης. Το Αριστοτέλειο θα προσπαθεί διαρκώς να αυξήσει τους ιδίους πόρους, αλλά ποτέ δεν θα μπορέσει να καλύψει αφ’ εαυτού το κόστος της εκπαίδευσης 50.000 προπτυχιακών φοιτητών.
Υπάρχει ανοιχτό ενδεχόμενο αναστολής των μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο για τους φοιτητές;
Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι η τελευταία λειτουργία του Πανεπιστημίου που θα σταματήσει, κάτι που εύχομαι να μη γίνει ποτέ. Η πρώτη και ύψιστη προτεραιότητά μας παραμένει το διδακτικό μας καθήκον και οι υποχρεώσεις μας προς τους φοιτητές μας. Τα μαθήματα στο ΑΠΘ δεν σταμάτησαν ούτε στη διάρκεια της Κατοχής.
Με ποιον τρόπο η κυβέρνηση καθιστά συνεχώς δυσκολότερη τη λειτουργία της Επιτροπής Ερευνών και τη διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων;
Θα ήθελα καταρχήν να υπογραμμίσω ότι η Επιτροπή Ερευνών του ΑΠΘ αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο εργοδότη, μετά το δημόσιο, στη Βόρεια Ελλάδα, αφού τα τελευταία χρόνια προσφέρει σταθερά πάνω από 3.000 θέσεις, στη συντριπτική πλειονότητά τους σε νέες και νέους ερευνητές, που μένουν Ελλάδα. Παρόλο που η συνεισφορά του κράτους στα έσοδα του ΕΛΚΕ είναι κυριολεκτικά μηδενική, η κυβέρνηση επιχειρεί διαρκώς να παρεμβαίνει στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα ερευνητικά κονδύλια.
Είναι δύσκολο να σας εξηγήσω το πολυδαίδαλο και ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας που θεσμοθετήθηκε πρόσφατα για την Επιτροπή Ερευνών και εξίσου ανούσιο να επιχειρήσω μία σύγκριση με τον τρόπο διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων σε άλλα ευρωπαϊκά ιδρύματα. Θα σας δώσω όμως δύο παραδείγματα παραλογισμού:
α. Το ΑΠΘ προμηθεύεται κάθε χρόνο για τις ανάγκες των ερευνητικών του προγραμμάτων μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες υπολογιστές διαφόρων τύπων και δυνατοτήτων. Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο λειτουργίας, η Επιτροπή Ερευνών θα πρέπει να διενεργεί έναν ετήσιο διαγωνισμό για την προμήθεια όλων των υπολογιστών. Διαγωνισμός τέτοιου μεγέθους θέλει έναν χρόνο για να ολοκληρωθεί και τα ξεπερασμένα πια μηχανήματα θα παραδοθούν με τεράστια καθυστέρηση.
β. Εξίσου παράλογο παράδειγμα αναποτελεσματικής λειτουργίας αποτελεί η υποχρέωση επιλογής των ερευνητών με διαδικασίες μοριοδότησης και όχι με βάση την επιστημονική αριστεία. Όλα τα σοβαρά πανεπιστήμια του κόσμου εμπιστεύονται τις αποφάσεις των επιστημονικά υπεύθυνων των ερευνητικών προγραμμάτων, εφαρμόζοντας παράλληλα αυστηρούς ελέγχους.
Το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ, αν παραμείνει ως έχει, θα επιφέρει τεράστιο πλήγμα στην ερευνητική διαδικασία, με ανάλογο αντίκτυπο στα έσοδα του Πανεπιστημίου αλλά και στις θέσεις εργασίας των νέων ερευνητών.
Ποιο είναι το συνολικό κόστος της μισθοδοσίας των εργαζομένων του ΑΠΘ, που καλύπτει το κράτος;
Το δημόσιο καλύπτει τη μισθοδοσία του μόνιμου προσωπικού του ΑΠΘ (περίπου 1.800 καθηγητές και 1.000 άτομα λοιπό επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό). Επιπρόσθετα, περίπου 450 εργαζόμενοι στις εργολαβίες καθαριότητας, φύλαξης και συντήρησης πληρώνονται με κονδύλια του τακτικού προϋπολογισμού. Τα ερευνητικά προγράμματα που φέρνουν οι καθηγητές μας στο Αριστοτέλειο στηρίζουν, όπως είπα, πάνω από 3.000 ερευνητές και συνεργάτες.
Ποια ήταν η εξέλιξη των ταμειακών διαθέσιμων από την ανάληψη της Πρυτανείας από εσάς μέχρι σήμερα;
Χρησιμοποιούμε 3-4 εκατομμύρια κάθε χρόνο για να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό μας. Φέτος έχουν μείνει λιγότερα από 3 και, όπως φαίνεται, το ταμειακό υπόλοιπο θα μηδενιστεί.
Το 2016, όπως αποκαλύπτει το σημερινό ρεπορτάζ, το ΑΠΘ δαπάνησε 2,87 εκατ. ευρώ για τη φύλαξη των φοιτητών. Γιατί, παρά και το ύψος της συνολικής δαπάνης, το Αριστοτέλειο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα;
Δεν είναι εύκολο να συλλάβει κανείς το μέγεθος του ΑΠΘ, που διαθέτει περίπου 100 κτίρια, μικρά και μεγάλα, σπαρμένα από το Περτούλι μέχρι τις Σέρρες, στις αρχαιολογικές ανασκαφές και στις κλινικές της Κτηνιατρικής, στην κατασκήνωση της Καλάνδρας και στη Σταυρούπολη, στον Φοίνικα και τη Θέρμη, πέρα από την κεντρική πανεπιστημιούπολη. Διαθέτουμε περί τους διακόσιους φύλακες και θυρωρούς που δεν είναι αρκετοί και δρουν κυρίως αποτρεπτικά, αφού δεν μπορούν, π.χ., να συλλάβουν τους διακινητές ναρκωτικών. Δυστυχώς, χωρίς την επέμβαση του οργανωμένου κράτους (εισαγγελία, αστυνομία), η παραβατικότητα στο Πανεπιστήμιο πολύ δύσκολα ελέγχεται. Καταφέραμε, σε συνεργασία με τις αρχές, να διώξουμε τη διακίνηση ναρκωτικών από την πλατεία Χημείου και τα γύρω κτίρια. Το πρόβλημα όμως μετατοπίστηκε στην περιοχή μεταξύ “ΑΧΕΠΑ”, Πολυτεχνικής και Παιδικού Κέντρου. Η λειτουργία του ΟΚΑΝΑ μέσα στην πανεπιστημιούπολη δυσχεραίνει την κατάσταση.
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
