Η κατάρρευση της κατάπαυσης του πυρός στη Συρία καταδεικνύει πλέον πέρα από κάθε αμφιβολία τις διεθνείς, και όχι απλώς περιφερειακές, διαστάσεις της σύγκρουσης. Όμως, το τελευταίο διάστημα ήρθε να προστεθεί, μάλλον αθόρυβα, ένας ακόμη συμπρωταγωνιστής στη συριακή κρίση, καθώς η Κίνα δοκιμάζει τη δική της στροφή (Pivot) στη Μέση Ανατολή.
Ήδη από τον Απρίλιο το Πεκίνο, όρισε ειδικό απεσταλμένο για την επίλυση του συριακού ζητήματος. Μπορούμε να γνωρίζουμε με ποιο πνεύμα ασκείο τα καθήκοντά του αυτά ο Xie Xiaoyan, εφόσον έχει δημοσίως επαινέσει τη στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας στη Συρία και έχει τονίσει την ανάγκη στενότερης συνεργασίας της διεθνούς κοινότητας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην περιοχή.
Στις 14 Αυγούστου, όμως, ακολούθησε μια κίνηση πολύ πιο θεαματική. Ο υποναύαρχος Guan Youfei, επικεφαλής του Γραφείου Διεθνούς Στρατιωτικής Συνεργασίας της κινεζικής Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής επισκέφθηκε τη Συρία, όπου συναντήθηκε με τον υπουργό Άμυνας Fahd Jassim al Freij και λοιπούς Σύρους αξιωματούχους, καθώς και με τον αντιστράτηγο Sergei Chvarkov και άλλους Ρώσους στρατιωτικούς που υπηρετούν στην αεροπορική βάση του Hmeimim έξω από τη Λατάκια.
Τέσσερις μέρες μετά, στις 18 Αυγούστου, το Πεκίνο ανακοίνωσε την πρόθεσή του να συνδράμει τη Δαμασκό στους τομείς της ανθρωπιστικής βοήθειας, των εξοπλισμών και της εκπαίδευσης προσωπικού – και δη του ιατρικού προσωπικού από Κινέζους στρατιωτικούς γιατρούς.
Ούτως ή άλλως οι Global Times (αγγλόφωνη έκδοση της Λαϊκής Ημερησίας) έκαναν γνωστό ότι στην Συρία βρίσκονται ήδη Κινέζοι στρατιωτικοί, ως εκπαιδευτές για τον οπλισμό που αγοράζει το καθεστώς Assad από την Κίνα.
Όλα αυτά αποκαλύπτουν έναν βαθμό εμπλοκής σαφώς ενίοσχυμένο σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2015, οπότε το Κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών διαπίστωνε, σχεδόν ταυτόχρονα με την έναρξη της ρωσικής επέμβασης στη Συρία, ότι «δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στη συριακή κρίση”.
Το εξηγεί αυτή τη μεταστροφή; Ο πρώτος λόγος είναι άμεσος και αφορά την επιθυμία του Πεκίνου να απαντήσει με ανάλογα μηνύματα στην πρόσφατη κατά των κινεζικών συμφερόντων απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης, την οποία θεωρεί αμερικανόπνευστη, σχετικά με τις διαφιλονικούμενες δικαιοδοσίες στη Νότια Σινική Θάλασσα. Ένα κατώφλι έχει ξεπεραστεί και η κινεζική ηγεσία προσανατολίζεται εφεξής ολοένα και περισσότερο σε μια διεθνή παρουσία περισσότερο «ακτιβιστική” και «πλανητική”.
Ένας άλλος λόγος που οδηγεί την Κίνα σε σταδιακή εγκατάλειψη της αποστασιοποίησής της από τη συριακή κρίση είναι η παρουσία Ουιγούρων ενόπλων στις τάξεις των τζιχαντιστών. Η στρατολόγηση από ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις μελών από τις τάξεις της τουρκογενούς μουσουλμανικής μειονότητας της δυτικής Κίνας εντάθηκε μετά τις ταραχές του 2009 στην επαρχία του Σιντζιάνγκ. Πολλοί Ουιγούροι διέφυγαν με πλαστά τουρκικά διαβατήρια προς την Μαλαισία, την Ταϊλάνδη ή την Ινδονησία και εκείθεν μέσω Τουρκίας κατέληξαν στην Συρία. Υπολογίζεται ότι 200 Ουιγούροι μαχητές διαβιούν σε δική τους συνοικία στην Ράκκα, οιονεί πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους, ενώ το Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκεστάν (ΤΙΡ) συμπολεμά με το Μέτωπο Αλ Νούσρα, συριακή θυγατρική της Αλ Κάιντα.
Σε ευρύτερο πλαίσιο, η Κίνα διαβάζει την συριακή κρίση υπό το πρίσμα του σχεδίου για την δημιουργία ενός «νέου δρόμου του μεταξιού” (One Belt, One Road), του οποίου λογική κατάληξη είναι η ανατολική Μεσόγειος. Τυχόν κατάρρευση του συριακού κράτους, «βαλκανοποίηση” της Μέσης Ανατολής και αποδυνάμωση του Ιράν (κρίσιμου κόμβου στον «νέο δρόμο του μεταξιού”) ακυρώνει τη στρατηγική φιλοδοξία της Κίνας να συνδέσει όλη την Ευρασία με έναν ιστό δικτύων, αγωγών και σιδηροδρομικών γραμμών που θα αναδεικνύει την Κίνα ως οικονομική «καρδιά” του πλανήτη και θα απαντά στην αμερικανική θαλασσοκρατορία.
Για δε την «επόμενη μέρα”, η Κίνα έχει πολλά να προσδοκά από την ανοικοδόμηση της μεταπολεμικής Συρίας – προς ενόχληση, πιθανότατα, της Ρωσίας η οποία έχει καταβάλει πολύ μεγαλύτερο κόστος σε πολεμική προσπάθεια. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι η Συρία έχει υποστεί έως τώρα οικονομικές απώλειες 275 εκατομμυρίων δολαρίων, που ισοδυναμούν με το πενταπλάσιο του ΑΕΠ της το 2010.
Ήδη η Chinese National Petroleum Corporation διαθέτει μερίδιο στην Syrian Petroleum Company και στην Al-Furat Petroleum Company και η Sinochem σε διάφορα συριακά πετρελαϊκά κοιτάσματα. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Κίνα δεσμεύθηκε να προχωρήσει σε νέες επενδύσεις στη Συρία, ύψους 6 δισ. δολαρίων (επιπλέον των υφιστάμενων συμφωνιών, ύψους 10 δισ.), ενώ ο κινέζικος κολοσσός Huawei ανέλαβε να αποκαταστήσει την συριακή τηλεπικοινωνιακή υποδομή – πάντα στο πνεύμα του «νέου δρόμου του μεταξιού”.
Η μεγαλύτερη εμπλοκή της Κίνας στα μεσανατολικά πράγματα θέτει σε δοκιμασία τις λεπτές ισορροπίες τις οποίες μέχρι τώρα σχολαστικά τηρούσε το Πεκίνο. Η γραμμή της «αδυναμίας επίλυσης της συριακής κρίσης με στρατιωτικά μέσα” επέτρεπε στην κινεζική διπλωματία να διατηρεί καλές σχέσεις με όλους τους, ανταγωνιστικούς μεταξύ τους, παίκτες της περιοχής, σε σημείο ώστε η Κίνα να πραγματοποιεί λ.χ. ογκώδεις εξαγωγές οπλισμού τόσο προς το Ιράν όσο και προς τη Σαουδική Αραβία – μέρος των οποίων αναμφίβολα κατέληξε στο καθεστώς της Δαμασκού και τους αντάρτες, αντιστοίχως.
Η τροφοδοσία της κινεζικής οικονομικής μηχανής από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής ασφαλώς επιβάλλει προσεκτικές κινήσεις. Όμως σε μια αναδυόμενη δύναμη αντιστοιχεί κμια λιγότερο εσωστρεφής πολιτική, με περισσότερα ρίσκα.
Του Κώστα Ράπτη capital.gr
