Το «πρώτο εγκαίνιο» (δηλαδή ιερό λείψανο), με το οποίο καθαγιάστηκε το κτίριο της Ροτόντας πριν από περίπου 17 αιώνες και ανακαλύφθηκε στην διάρκεια ανασκαφών το 1953 τοποθέτησε χθες το πρωί στην Αγία Τράπεζα του ναού – μνημείου της Unesco ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Άνθιμος. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των Φίλων του Μνημείου της Ροτόντας, πολλών πολιτών, αλλά και του υπουργείου Πολιτισμού.
Δείτε τις φωτογραφίες από την Θεία Λειτουργία που τελέστηκε χθες το πρωί στη Ροτόντα και την τοποθέτηση του ιερού λειψάνου επάνω στην Αγία Τράπεζα.
Το ιστορικό του «πρώτου εγκαινίου»
Σε κείμενο της μητρόπολης Θεσσαλονίκης σχετικά με το ιερό λείψανο που τοποθετήθηκε στη Ροτόντα αναφέρεται:
Στα 1953 οι αρχαιολόγοι Ε. Dyggve και H. Torp σε ανασκαφές τους στον ιερό ναό του αγίου Γεωργίου Ροτόντα και συγκεκριμένως στο ιερό Βήμα, έφεραν στο φως το αρχαίο Εγκαίνιο του, το οποίο ήταν τοποθετημένο στη βάση της κτιστής αγίας Τραπέζης. Εντός ενός ανοίγματος επικαλυμμένου με μάρμαρο, βρέθηκαν θραύσματα από οργανική ύλη. Κατόπιν αδείας από το υπουργείο Παιδείας, ο Νορβηγός αρχαιολόγος κ. Torp μετέφερε το υλικό αυτό στο Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, όπου κατόπιν επιστημονικής έρευνας διεπιστώθη αιματοβαμμένο ύφασμα.
Σε διάλεξή του ο Νορβηγός αρχαιολόγος Torp στο συνέδριο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας στα 1980 αναφέρθηκε στο γεγονός του αρχαίου Εγκαινίου. Στο συνέδριο συμμετείχε και ο καθηγητής του Πολυτεχνείου ΑΠΘ κ. Ν. Μουτσόπουλος, ο οποίος κατά συγκυρία εκείνη τη χρονική στιγμή πραγματοποιούσε ανασκαφή στο ιερό Βήμα του αγίου Γεωργίου και ευρέθη μαζί με τον καθηγητή Torp στο σημείο του Εγκαινίου. Ο κ. Ν. Μουτσόπουλος μετέφερε στον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κυρό Παντελεήμονα (Χρυσοφάκη) την ύπαρξη του Εγκαινίου και την πρόθεση του κ. Torp να το επιστρέψει στην Θεσσαλονίκη.
Κατόπιν σχετικής αλληλογραφίας εστάλη ο πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως κ. Παντελεήμων Καλπακίδης (νυν Μητροπολίτης Βεροίας) στην Ρώμη, στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Νορβηγίας, όπου παρέλαβε το Εγκαίνιο από τον ίδιο τον διευθυντή του Ινστιτούτου κ. Torp και το μετέφερε στον Μητροπολίτη. Επειδή ο άγιος Γεώργιος Ροτόντα ήταν κλειστός, λόγω αναστηλωτικών εργασιών εξαιτίας του σεισμού του 1978, το τοποθέτησε προσωρινώς προς φύλαξη στο σκευοφυλάκιο του ναού του αγίου Δημητρίου, με την βεβαιότητα ότι το αιματοβαμμένο ύφασμα του Εγκαινίου ήταν του αγίου Δημητρίου.
Ο νυν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος κατά την εορτή του αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου 2017 μετέφερε και επανατοποθέτησε στον φυσικό του χώρο, το ιερό τούτο Εγκαίνιο, επί της νεωτέρας αγίας Τραπέζης, η οποία είχε εγκαινιασθεί στις 10 Σεπτεμβρίου 1995 υπό του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυρού Παντελεήμονος Χρυσοφάκη. Προ δε των καταστροφών του σεισμού ο ιερός Ναός είχε εγκαινιασθεί από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κυρό Παντελεήμονα Παπαγεωργίου την Κυριακή των Βαΐων του 1964.
Οι αντιδράσεις
Οι Φίλοι της Ροτόντας σε κείμενό τους που ανάρτησαν στη σελίδα τους στο Facebook αναφέρουν:
Με έκπληξη διαπιστώσαμε την ανάρτηση αφίσας στους δρόμους της πόλης μας που υπογράφεται από την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και καλεί σε τελετή στις 22 και 23 Απριλίου, κατά την οποία ο Μητροπολίτης Άνθιμος «θα μεταφέρει το παλαιόν εγκαίνιον του ιερού Ναού και θα το τοποθετήσει μονίμως επί της Αγίας Τραπέζης» στο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς Ροτόντα, διαχρονικό σύμβολο των τριών Αυτοκρατοριών, μέσα στις οποίες έλαμψε η Θεσσαλονίκη.
Το γεγονός αυτό αντίκεται τόσο στον Αρχαιολογικό νόμο, καθώς δεν έχει εκδοθεί σχετική άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού, όσο και στις υπουργικές αποφάσεις για τη χρήση της Ροτόντας, οι οποίες επιτρέπουν μεν την διενέργεια δώδεκα ιερών ακολουθιών το χρόνο, αλλά απαγορεύουν οποιαδήποτε μόνιμη κατασκευή ή εγκατάσταση εξοπλισμού και διασφαλίζουν την παράλληλη κοσμική πολιτιστική χρήση του μνημείου.
Η κίνηση αυτή της Ιεράς Μητρόπολης επιδικνύει περιφρόνηση όχι μόνο προς την νομιμότητα, αλλά και προς το κοινωνικό consensus που έχει δημιουργηθεί γύρω από τις μικτές (θρησκευτικές και πολιτιστικές) χρήσεις του μνημείου.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και οι αρμόδιες υπηρεσίες του οφείλουν να προασπίσουν την ταυτότητα του μνημείου ως πολιτιστικού αγαθού και να διασφαλίσουν ότι η κατ’εξαίρεση λατρευτική του χρήση, δεν θα εξοβελίσει την πολιτιστική και μουσειακή ταυτότητά του.
Η μη μετάδοση από την τηλεόραση
Η μητρόπολη Θεσσαλονίκης σχετικά με την μη μετάδοση της Θείας Λειτουργίας στη Ροτόντα από την τηλεόραση και την τοποθέτηση του ιερού λειψάνου στην Αγία Τράπεζα σχολιάζει:
ΛΥΠΟΥΜΕΘΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΜΕΤΑΔΟΘΕΊ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΌ ΑΥΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΜΕΣΩ Μ.Μ.Ε. ΖΩΝΤΑΝΑ. ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΛΟΓΩ ΜΗ ΤΗΡΟΥΜΕΝΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΜΟΔΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΚΑΙ ΠΑΡΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΙΜΘ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ, Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΕΝ ΕΠΕΤΡΕΨΕ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΤ ΝΑ ΜΕΤΑΔΩΣΕΙ ΖΩΝΤΑΝΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΕΞΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ κ.κ. ΑΝΘΙΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΟΝΤΑ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΡΟΤΟΝΤΑΣ.
