Η προθεσμία για την επικαιροποίηση των απαιτούμενων διακιολογητικών για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη, ως γνωστόν έχει παραταθεί έως τις 4 Μαΐου 2016. Συνεπώς, τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, έχουν όλο το χρόνο να μελετήσουν και να εκμεταλλευτούν τις τελευταίες τροποποιήσεις του Ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη) που έγιναν, ώστε ο νόμος να καταστεί περισσότερο αποτελεσματικός για τους οφειλέτες που θα υπαχθούν σ’ αυτόν.
Οι κυριότερες τροποποιήσεις που επιφέρει αυτός νόμος συνοψίζονται στις εξής κατηγορίες:
• Στις τροποποιήσεις που αφορούν τις διευρυμένες πλέον οφειλές των υπερχρεωμένων προσώπων,
• στις τροποποιήσεις σχετικά με τη διαδικασία κατάθεσης και εκδίκασης της αίτησης για υπαγωγή στο νόμο, και
• στις τροποποιήσεις για τον καθορισμό συγκεκριμένου πεδίου για τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, όπως έχουν ανακοινωθεί επίσημα από την ελληνική στατιστική υπηρεσία (ΕΛΣΤΑΤ).
Ειδικότερα:
Α. Οφειλές
Η βασικότερη τροποποίηση που επιφέρει ο Ν. 4336/2015 αφορά τη διεύρυνση των υπαγόμενων οφειλών. Μέχρι πρότινος στο πεδίο του νόμου ενέπιπταν μόνο οι οφειλές προς ιδιώτες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος νόμου υπάγονται επίσης:
• οι βεβαιωμένες οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση,
• οι βεβαιωμένες οφειλές προς τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ και β’ βαθμού και νομικά πρόσωπα αυτών,
• οι οφειλές προς τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, όπως έχουν διαμορφωθεί με τις προσαυξήσεις και τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.
Αξίζει να σημειωθεί πως για να συμπεριλάβει ο οφειλέτης στη ρύθμιση χρέη προς το Δημόσιο, θα πρέπει να έχει τουλάχιστον μία οφειλή προς ιδιώτες (π.χ. σε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα – τράπεζα). Τέλος οι οφειλές που υπάγονται στο νόμο θα πρέπει να έχουν «γεννηθεί» ένα έτος πριν από την κατάθεση της αίτησης.
Σημαντική ελάφρυνση για τους μικροοφειλέτες αποτελεί και η πρόβλεψη για «ταχεία διαγραφή των μικροοφειλών». Η πρόβλεψη αυτή αφορά οφειλέτες που τα χρέη τους δεν ξεπερνούν συνολικά τα 20.000 ευρώ, το εισόδημά τους είναι μηδενικό, δεν έχουν ακίνητη περιουσία και τα κινητά περιουσιακά τους στοιχεία δεν ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ. Ο εν λόγω οφειλέτης, δύναται να καταθέσει αίτηση ενώπιον του αρμοδίου Ειρηνοδικείου για πλήρη απαλλαγή του από τις οφειλές που τον βαραίνουν.
Β. Ζητήματα επί της διαδικασίας
Αλλαγές επέφερε ο νόμος και επί της διαδικασίας κατάθεσης της αίτησης, καθώς:
• Αυξήθηκαν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (π.χ. ποινικό μητρώο του αιτούντος και της συζύγου αυτού, φύλλο υπολογισμού κύριας κατοικίας, δανειακές συμβάσεις κ.λπ.)
• Προβλέπεται πλέον έλεγχος των απαιτούμενων δικαιολογητικών από τις Γραμματείες των Ειρηνοδικείων, εντός δύο ημερών από την κατάθεση της αίτησης από τον οφειλέτη. Σε περίπτωση ελλείψεων η γραμματεία προσκαλεί τον αιτούντα είτε εγγράφως, είτε μέσω fax, είτε μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου να καταθέσει εντός 15 ημερών τα ελλείποντα δικαιολογητικά. Η προθεσμία αυτή δύναται να παραταθεί μέχρι ένα μήνα, εφόσον αυτό επιβάλλεται από τις συνθήκες και το είδος των στοιχείων που πρέπει να συμπληρωθούν.
• Προβλέπονται συντομότερες ημερομηνίες συζήτησης των αιτήσεων. Πλέον η δικάσιμος προσδιορίζεται υποχρεωτικά εντός έξι μηνών από την κατάθεση της αίτησης, ενώ η ημερομηνία έκδοσης προσωρινής διαταγής ή επικύρωσης συμβιβασμού προσδιορίζεται υποχρεωτικά εντός δύο μηνών από την κατάθεση.
• Οι νέες προσωρινές διαταγές θα έχουν υποχρεωτική διάρκεια έξι μήνες από την κατάθεση της αίτησης. Ως εκ τούτου, μετά την παρέλευση του διαστήματος αυτού και εφόσον δεν έχει συζητηθεί ακόμη η αίτηση, ο οφειλέτης θα πρέπει να αιτηθεί εκ νέου τη χορήγηση προσωρινής διαταγής.
• Απαιτείται επικαιροποίηση των φακέλων με νέα στοιχεία, έως 30/4/2016, για όσους οφειλέτες έχουν καταθέσει αιτήσεις πριν τις 19/8/2015. Στις περιπτώσεις αυτές υφίσταται υποχρέωση επικαιροποίησης των φακέλων με τα νέα δικαιολογητικά που απαιτούνται (π.χ. πρόσφατες βεβαιώσεις οφειλών).
• Προβλέπεται επαναπροσδιορισμός των αιτήσεων σε νέες δικασίμους. Όσοι οφειλέτες έχουν καταθέσει αιτήσεις και η δικάσιμός τους έχει προσδιοριστεί μετά την 19η Αυγούστου 2018, δύνανται να καταθέσουν κλήση στα κατά τόπον αρμόδια Ειρηνοδικεία, προκειμένου να προσδιοριστεί συντομότερη δικάσιμος.
Γ. Εύλογες δαπάνες διαβίωσης
Ο Ν. 4336/2015 καθιερώνει το κριτήριο των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης», όπως αυτές διαμορφώνονται από την ΕΛΣΤΑΤ. Συνεπεία αυτού, το δικαστήριο καθορίζει τη μηνιαία δόση που πρέπει να καταβάλλει ο οφειλέτης προς τους πιστωτές του, αφού αφαιρέσει προηγουμένως από το οικογενειακό εισόδημα τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης τόσο του οφειλέτη, όσο και της οικογένειάς του.
Οι δαπάνες αυτές καθορίζονται ως εξής: α) για έναν ενήλικα στο ποσό των 537 έως 682 ευρώ μηνιαίως, β) για δύο ενήλικες στο ποσό των 906 έως 1.160 ευρώ μηνιαίως, γ) για έναν ενήλικα με ένα τέκνο στο ποσό των 758 έως 962 ευρώ μηνιαίως, δ) για δύο ενήλικες με ένα τέκνο στο ποσό των 1.126 έως 1.440 ευρώ μηνιαίως, ε) για δύο ενήλικες με δύο τέκνα στο ποσό των 1.347 έως 1.720 ευρώ μηνιαίως, και στ) για δύο ενήλικες με τρία τέκνα στο ποσό των 1.568 έως 2.000 ευρώ μηνιαίως.
Το συμπέρασμα που εξάγεται, λοιπόν, είναι ότι ο προσδιορισμός των εύλογων δαπανών, θα γίνεται σε εξατομικευμένη βάση, με χρήση ειδικών συντελεστών στάθμισης ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε νοικοκυριού.
Το σύνολο των ανωτέρω αλλαγών έχει ως αποκλειστικό σκοπό τη σφαιρική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ζητήματος της υπερχρέωσης των νοικοκυριών, είτε αυτή προέρχεται από οφειλές προς ιδιώτες, προς πιστωτικά ιδρύματα, το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία, τους ΟΤΑ και ευθυγραμμίζεται και με τη θεσπισμένη με την προηγούμενη αναθεώρηση του νόμου Κατσέλη, με το ν. 4161/2013 έννοια της υποχρεωτικής καθολικότητας πιστωτών.
