Το να γνωρίζει κανείς ότι υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να υποστεί ηλεκτροσόκ προκαλεί περισσότερο στρες από ό,τι το να γνωρίζει ότι το ηλεκτροσόκ θα έρθει σίγουρα, υποδεικνύει πείραμα στη Βρετανία.
Η μελέτη είναι η πρώτη που εξετάζει τη σχέση της αβεβαιότητας με το στρες, ωστόσο η σχέση αυτή είναι μάλλον γνώριμη για πολύ κόσμο: «Όταν κανείς υποβάλει το βιογραφικό του για μια θέση εργασίας, πιθανότατα θα νιώθει πιο χαλαρός αν πιστεύει ότι είναι απίθανο να κερδίσει τη θέση ή αν είναι βέβαιος ότι θα προσληφθεί» λέει ο Ρομπ Ράτλετζ του University College του Λονδίνου, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Communications, πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 45 εθελοντών, οι οποίοι κλήθηκαν να παίξουν ένα βιντεοπαιχνίδι στο οποίο έπρεπε να αναποδογυρίζουν πέτρες κάτω από τις οποίες μπορεί να υπήρχαν φίδια. Όταν υπήρχαν φίδια, οι παίκτες δέχονταν ένα ακίνδυνο αλλά επώδυνο ηλεκτροσόκ στο χέρι.
Με την εξάσκηση, οι εθελοντές έμαθαν σταδιακά ποιες πέτρες ήταν πιθανότερο να κρύβουν φίδια, ωστόσο οι πιθανότητες αυτές άλλαζαν στην πορεία του πειράματος παράγοντας κυμαινόμενα επίπεδα αβεβαιότητας.
Η αβεβαιότητα των εθελοντών για το αν μια συγκεκριμένη πέτρα έκρυβε φίδια εκτιμήθηκε με βάση ένα υπολογιστικό μοντέλο της μάθησης. Οι εκτιμήσεις για τα επίπεδα αβεβαιότητας βρέθηκαν να ταιριάζουν με τα επίπεδα στρες όπως τα ανέφεραν οι ίδιοι οι εθελοντές και όπως μετρήθηκαν με συσκευές που μετρούν τη διαστολή της ίριδας και την εφίδρωση.
«Οι εθελοντές ίδρωναν περισσότερο και οι κόρες τους γίνονταν μεγαλύτερες όταν ένιωθαν μεγαλύτερη αβεβαιότητα» εξηγεί ο Άρτσι ντε Μπέκερ του University College London, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι το στρες έφτανε το μέγιστο στις περιπτώσεις που ο εθελοντής αντιμετώπιζε πιθανότητα 50% να υποστεί ένα επώδυνο ηλεκτροσόκ. Τα ελάχιστα επίπεδα στρες βρέθηκαν να αντιστοιχούν σε πιθανότητες 0% και 100%.
«Χρησιμοποιώντας το μοντέλο μας, μπορούσαμε να προβλέψουμε πόσο στρεσαρισμένοι θα ήταν οι εθελοντές όχι μόνο από το εάν δέχονταν ηλεκτροσόκ αλλά και από το πόση αβεβαιότητα ένιωθαν για αυτά τα ηλεκτροσόκ» αναφέρει ο Ντε Μπέκερ.
Στην καθημερινή ζωή, το στρες θεωρείται συχνά αρνητική και αντιπαραγωγική αντίδραση. Η νέα μελέτη, όμως, αναγνωρίζει και ένα σημαντικό όφελος: οι εθελοντές που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση του στρες στις περιόδους μέγιστης αβεβαιότητας ήταν καλύτεροι στο να μαντεύουν αν μια οποιαδήποτε πέτρα έκρυβε φίδια.
«Από εξελικτική άποψη, η διαπίστωση ότι οι αντιδράσεις του στρες συντονίζονται με την περιβαλλοντική αβεβαιότητα υποδηλώνει ότι οι αντιδράσεις αυτές ενδέχεται να προσέφεραν πλεονέκτημα όσον αφορά την επιβίωση» σχολιάζει ο Δρ Σβεν Μπέστμαν της ερευνητικής ομάδας.
Όπως λέει, η στρεσογόνος αβεβαιότητα μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να μειωθεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, οι ηλεκτρονικοί πίνακες που δείχνουν πότε θα φτάσει το λεωφορείο στη στάση πιθανώς μειώνουν το στρες των επιβατών.
Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι, σε πολλές περιπτώσεις η αβεβαιότητα και το στρες είναι αναπόφευκτο κακό.
