Η Aγκυρα θα λάβει «όλα τα απαραίτητα μέτρα» για να προστατεύσει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων αλλά και της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλώνει, μεταξύ άλλων, στη συνέντευξή του στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Σύμφωνα με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, μέρος του οικοπέδου 6 της κυπριακής ΑΟΖ βρίσκεται πάνω στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Διατυπώνοντας πάγιες απόψεις της τουρκικής διπλωματίας, ο κ. Τσαβούσογλου τονίζει ότι δεν υπάρχει θαλάσσιο σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου και επισημαίνει πως προέχει να βρεθεί πρώτα λύση στις διαφορές Αθήνας και Αγκυρας στο Αιγαίο. Επισημαίνει ότι οι δύο χώρες πρέπει να αναδείξουν τη θετική ατζέντα, παραπέμποντας στο καλό επίπεδο πολιτικών διαβουλεύσεων αλλά και στο επικείμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ δεν προβλέπει επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό στο εγγύς μέλλον. Και αντιλαμβάνεται ότι η κυβέρνηση κάνει προτάσεις άρσης του αδιέξοδου στο θέμα των οκτώ, επισημαίνει, ωστόσο, ότι δεν μπορεί να δικαστούν στην Ελλάδα, παρά μόνο στην Τουρκία.
– Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου η Αθήνα έγινε μάρτυρας της ιστορικής επίσκεψης ενός Τούρκου προέδρου έπειτα από 65 χρόνια. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχουν ιδιαίτερα θέματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που παραμένουν ανεπίλυτα. Πώς θα μπορούσαν οι σχέσεις των δύο χωρών να βελτιωθούν πραγματικά; Ποια θεωρείτε ως απτά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
– Η επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στην Ελλάδα ήταν όντως ένα σημαντικό βήμα για τις σχέσεις μας. Η προηγούμενη απουσία προεδρικών επισκέψεων δεν συμβάδιζε με την πρόοδο του διαλόγου μας. Συνόδευσα τον πρόεδρο Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα και στη Δυτική Θράκη. Κατά την επίσκεψή μας, οι ηγέτες συζήτησαν τα θέματα με ανοιχτό και ειλικρινή τρόπο και οι δύο πλευρές έμειναν ικανοποιημένες από την επίσκεψη.
Δεν έχουμε καθόλου ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να λύσουμε τα μακροχρόνια προβλήματά μας εν μια νυκτί. Ωστόσο, δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας χωρίς διάλογο. Στο δεύτερο μισό του 2017 έγιναν επισκέψεις σε επίπεδο προέδρου, πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο διμερής υψηλού επιπέδου διάλογος έχει πράγματι ενταθεί, κάτι που είναι ολοφάνερο.
Εχουμε καλούς και σταθερούς μηχανισμούς διαλόγου προκειμένου να διευθετήσουμε τα διμερή προβλήματά μας και θα συνεχίσουμε αυτές τις προσπάθειες.
Πρέπει να συνεχίσουμε να εστιάζουμε στη θετική ατζέντα και να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας σε διάφορους τομείς. Πρέπει, επίσης, να ενημερώσουμε καλά τα δημόσια ακροατήριά μας για τα πλεονεκτήματα της διαδικασίας διαλόγου υψηλού επιπέδου. Στο τέλος της ημέρας, χρειαζόμαστε τη στήριξη της κοινής γνώμης για οποιαδήποτε πολιτική συμφωνία μπορεί να επιτύχουμε.
Επομένως, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν πρέπει να περιγράφονται πάντα με αρνητικό τρόπο στα ελληνικά ΜΜΕ. Οι θετικές πλευρές των σχέσεών μας πρέπει να προβάλλονται και υποστηρίζουμε όλες τις πρωτοβουλίες και σχέδια που υπηρετούν αυτόν τον σκοπό.
– Τι πρέπει να περιμένουμε από το επόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας και Τουρκίας; Θα πραγματοποιηθεί σύντομα;
– Το πέμπτο ΑΣΣ αναμένεται να γίνει στη Θεσσαλονίκη το πρώτο μισό του 2018, με βάση και την τελευταία ελληνική πρόταση. Αναμένουμε τις συγκεκριμένες προτάσεις της ελληνικής πλευράς για τις ημερομηνίες. Φυσικά, όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο. Πρέπει να διατηρήσουμε την κεκτημένη ταχύτητα της διαδικασίας διαλόγου υψηλού επιπέδου.
Και οι δύο γνωρίζουμε ότι θα μπορούσε να πάρει χρόνο ώσπου να φθάσουμε σε συμφωνία για τα διμερή ζητήματα. Συνεπώς, ενδιάμεσα, συμφωνούμε ότι πρέπει να εστιάσουμε σε άλλα πεδία που θα μπορούσαν να διευρύνουν την συνεργασία μας. Η διαδικασία του ΑΣΣ υπηρετεί αυτό τον κοινό σκοπό και γίνεται έτσι αντιληπτή και από τα ΜΜΕ.
Τώρα εργαζόμαστε για μεγάλα σχέδια στον τομέα των μεταφορών. Η ατζέντα περιλαμβάνει την ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης – Θεσσαλονίκης, τη σιδηροδρομική γραμμή Κωνσταντινούπολης – Θεσσαλονίκης και την κατασκευή δεύτερης γέφυρας στη συνοριακή διάβαση Κήπων – Ιψαλα. Συνεπώς, οι μεταφορές θα είναι το θέμα του επερχόμενου ΑΣΣ. Στηρίζουμε τέτοιες πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για περισσότερες επαφές μεταξύ των λαών μας.
Ως συνήθως, ένα επιχειρηματικό φόρουμ θα διοργανωθεί στο περιθώριο του ΑΣΣ. Αυτό θα επιτρέψει στους επιχειρηματίες μας να αναζητήσουν τρόπους και μέσα ώστε να διευρύνουν το διμερές εμπόριο και τις επενδύσεις. Υπάρχει, επίσης, χώρος για περαιτέρω βελτίωση της πολιτιστικής συνεργασίας μας. Εχουμε παρουσιάσει την πρότασή μας για την αποκατάσταση μιας τοποθεσίας πολιτιστικής κληρονομιάς ως κοινό σχέδιο για κάθε χώρα. Αν και όταν συμφωνήσουμε στο ποιες θα είναι οι τοποθεσίες που θα αποκατασταθούν, θα το ανακοινώσουμε στη Θεσσαλονίκη ως κοινή προσπάθεια. Αυτό πράγματι θα είναι ένα θετικό μήνυμα για την κοινή γνώμη των δύο χωρών.
– Πρόσφατα άρχισαν ξανά οι πολιτικές διαβουλεύσεις σε επίπεδο υπουργείων Εξωτερικών. Υπάρχουν θέματα που βρίσκονται κοντά σε κάποιου είδους συμβιβασμό ανάμεσα στις δύο χώρες;
– Εχουν γίνει τρεις γύροι πολιτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο ΥΠΕΞ σε έναν χρόνο. Ο τελευταίος γύρος πραγματοποιήθηκε στην Αγκυρα στις 12 Ιανουαρίου. Αντίθετα με τις επισκέψεις υψηλού επιπέδου, τα διμερή θέματα καλύπτονται με πιο λεπτομερή και τεχνικό τρόπο σε αυτές τις πολιτικές διαβουλεύσεις. Ενημερώθηκα για το αποτέλεσμα των τελευταίων διαβουλεύσεων και χαίρομαι διότι έμαθα ότι τα διμερή και διεθνή προβλήματα και οι προσπάθειές μας να διευρύνουμε τη θετική ατζέντα σε διάφορα πεδία, συζητήθηκαν όλα σε θετικό πνεύμα. Οι διαβουλεύσεις ήταν, υπό μία έννοια, η συνέχεια της επίσκεψης του προέδρου Ερντογάν.
Οι προετοιμασίες για το επόμενο ΑΣΣ στη Θεσσαλονίκη συζητήθηκαν λεπτομερώς. Θέλουμε το ΑΣΣ να ολοκληρωθεί με χειροπιαστά αποτελέσματα. Πρόκειται για κοινή αντίληψη. Οι Αρχές μας, υπό τα υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών, θα εντείνουν την προσπάθεια το επόμενο χρονικό διάστημα για να επιτύχουμε αυτό τον στόχο.
– Ο Αρειος Πάγος έχει αποφασίσει ότι οι οκτώ Τούρκοι αξιωματικοί που κρατούνται στην Ελλάδα δεν μπορεί να εκδοθούν στην Τουρκία. Ωστόσο, η κυβέρνησή σας ζητεί επανειλημμένως την έκδοση, συνδέοντας μάλιστα την υπόθεση με τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Ποιο είναι το επόμενο βήμα της Τουρκίας;
– Είμαστε βαθύτατα απογοητευμένοι με την απόφαση του Αρείου Πάγου. Αυτή η στάση των δικαστικών αρχών έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα και τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Η κρίση του Αρείου Πάγου για απόρριψη της έκδοσης των σκευωρών του πραξικοπήματος, αφήνει τους αυτουργούς δίχως τιμωρία και παραβιάζει τα δικαιώματα των θυμάτων τους. Με τη βοήθεια των Ελλήνων φίλων μας, θα συνεχίσουμε να αναζητούμε τρόπους ώστε να φέρουμε αυτούς τους ανθρώπους ενώπιον της Δικαιοσύνης στην Τουρκία.
Συναφώς, η πρεσβεία μας στην Αθήνα πρόσφατα παρέδωσε ένα νέο αίτημα έκδοσης στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό το νέο πακέτο περιέχει νέα στοιχεία και πρόσθετα έγγραφα που αποδεικνύουν την εμπλοκή των οκτώ φυγάδων στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
– Πιστεύετε ότι οι οκτώ μπορεί να δικαστούν στην Ελλάδα για κατηγορίες περί εγκλημάτων που έλαβαν χώρα στην Τουρκία, όπως πρόσφατα ισχυρίστηκε ένας Ελληνας υπουργός;
– Είδαμε τις δηλώσεις του Ελληνα υπουργού Δικαιοσύνης, ο οποίος πρότεινε οι σκευωροί του πραξικοπήματος να δικαστούν στα ελληνικά δικαστήρια. Καταλαβαίνουμε ότι οι Ελληνες φίλοι μας προσπαθούν να βρουν μια λύση σε αυτό το πρόβλημα που δημιούργησαν οι ελληνικές δικαστικές αρχές. Ωστόσο, έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις για το αν μπορεί να μεταφερθεί μια δίκη που εκκρεμεί, και συνδέεται με ένα βαρύ έγκλημα εναντίον του τουρκικού κράτους, από την Τουρκία στην Ελλάδα.
Στηρίζουμε με αποφασιστικότητα τους Τουρκοκυπρίους
– Πότε θα αρχίσουν οι δραστηριότητες του νέου τουρκικού πλωτού γεωτρύπανου στην Ανατολική Μεσόγειο;
– Ενα από βασικά στοιχεία της τουρκικής ενεργειακής πολιτικής είναι να αυξήσει τη χρήση των εγχώριων ενεργειακών πόρων. Αυτό περιλαμβάνει τους υδρογονάνθρακες που πιθανώς βρίσκονται εντός της δικαιοδοσίας μας σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι κυριαρχικό δικαίωμά μας να αναζητήσουμε και να εκμεταλλευθούμε αυτούς τους πόρους. Συνεπώς, σχεδιάζουμε να ξεκινήσουμε τις γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο στο εγγύς μέλλον.
Στη σκέψη μου, η ερώτησή σας συνδέεται και με τις μονομερείς ελληνοκυπριακές δραστηριότητες περί τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η θέση μας σε αυτές τις δραστηριότητες είναι ξεκάθαρες. Οι Τουρκοκύπριοι, ως συνιδιοκτήτες της Κύπρου, έχουν αναφαίρετα δικαιώματα στους φυσικούς πόρους γύρω από το νησί.
Αλλά οι δραστηριότητες των Ελληνοκυπρίων διεξάγονται με πλήρη περιφρόνηση του τουρκοκυπριακού λαού. Οι Τουρκοκύπριοι δεν ερωτήθηκαν όταν οι Ελληνοκύπριοι κήρυξαν την αποκαλούμενη ΑΟΖ.
Δεν ερωτήθηκαν όταν οι Ελληνοκύπριοι προσδιόρισαν τα λεγόμενα ερευνητικά τεμάχια. Και δεν ερωτήθηκαν όταν οι Ελληνοκύπριοι υπέγραψαν συμφωνίες αδειοδότησης με διεθνείς εταιρείες εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ορισμένες από τις οποίες ήδη άρχισαν να διεξάγουν γεωτρήσεις σε συγκεκριμένες περιοχές.
Θεωρούμε απαράδεκτο ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει να δρα ως μόνος ιδιοκτήτης του νησιού. Τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και η Τουρκία έχουν επανειλημμένως επισημάνει ότι οι μονομερείς δραστηριότητες έρευνας και εκμετάλλευσης στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι νόμιμες όσο δεν υπάρχει μια δίκαιη, βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Εχουμε εκφράσει τις ανησυχίες μας, την οργή και την αγανάκτησή μας ουκ ολίγες φορές, αλλά τα παράπονά μας συνεχίζουν να απευθύνονται εις ώτα μη ακουόντων.
Παρομοίως, οι προτάσεις που έγιναν από τους Τουρκοκυπρίους στο παρελθόν, όπως η ίδρυση μιας ad hoc επιτροπής για την αδειοδότηση και έναν δεσμευμένο λογαριασμό για πιθανά έσοδα, δεν ελήφθησαν υπόψη από τους Ελληνοκυπρίους. Συνεχίζουν να αγνοούν την τουρκοκυπριακή πλευρά και τις προτάσεις της.
Ετσι, οι Τουρκοκύπριοι έκαναν τα λογικά βήματα της οριοθέτησης και αδειοδότησης δικών τους περιοχών και υπέγραψαν μια συμφωνία με την Turkish Petroleum. Οταν το νέο σκάφος της Τουρκίας αρχίσει τις δραστηριότητές του στην Ανατολική Μεσόγειο, θα είναι στο πλαίσιο της συνεργασίας που ζητήθηκε από την τουρκοκυπριακή πλευρά, στη νομική βάση των συμφωνιών που υπογράφηκαν μαζί τους.
Υπάρχει, βέβαια, και μια άλλη διάσταση σε αυτή την υπόθεση. Ενα τμήμα μιας από τις περιοχές που έχουν οριοθετηθεί από τους Ελληνοκυπρίους, δηλαδή το οικόπεδο 6 –όπου γίνονται ήδη γεωτρήσεις–, βρίσκεται μερικώς εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. Περιττό να πούμε ότι δεν θα επιτρέψουμε ποτέ τις αυθαίρετες δραστηριότητες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα μας.
Ανακεφαλαιώνοντας, επιτρέψτε μου να δώσω έμφαση στην αποφασιστικότητά μας να στηρίξουμε τους Τουρκοκυπρίους και να τους βοηθήσουμε να διευρύνουν τα νόμιμα δικαιώματά τους στους φυσικούς πόρους του νησιού, αλλά και να προστατεύσουμε τα δικά μας δικαιώματα και συμφέροντα στην υφαλοκρηπίδα μας. Απαντες θα πρέπει να καταλάβουν ότι είμαστε προετοιμασμένοι να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα γι’ αυτόν τον σκοπό.
Δεν υπάρχει θαλάσσιο σύνορο ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο
– Σύμφωνα με δηλώσεις του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, η Κύπρος και η Ελλάδα διαπραγματεύονται ώστε να οριοθετήσουν τις ΑΟΖ τους. Ποια είναι η τουρκική άποψη γι’ αυτή τη διαδικασία;
– Ας αρχίσω εξηγώντας την άποψή μας γι’ αυτό το θέμα από την αρχή. Η Τουρκία έχει υποβάλει στον ΟΗΕ την απόρριψη της συμφωνίας Αιγύπτου – Ελληνοκυπρίων (σ.σ. sic) του 2003 για «οριοθέτηση της ΑΟΖ». Επειτα από λεπτομερή έλεγχο, δηλώσαμε με σαφήνεια ότι η συμφωνία ξεκάθαρα παραβιάζει την τουρκική υφαλοκρηπίδα σε περιοχές που βρίσκονται δυτικά του μήκους 32o 16΄ 18΄΄ (σ.σ. ουσιαστικά δυτικά της Κύπρου). Ως εκ τούτου, αυτή η συμφωνία είναι άκυρη κατά το Διεθνές Δίκαιο.
Επίσης, υποβάλαμε στον ΟΗΕ την αντίρρησή μας για τον ελληνικό νόμο περί υδρογονανθράκων (4001/2011), ο οποίος αντιφάσκει όσον αφορά τους καθιερωμένους κανόνες και αρχές του Διεθνούς Δικαίου, καθώς επιχειρεί να ορίσει μονομερώς τα «εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μέσω μιας μέσης γραμμής ανάμεσα σε ηπειρωτικές χερσαίες μάζες και νησιωτικούς σχηματισμούς, συγκεκριμένα όπως το πολύ μικρό νησί του Καστελλόριζου (Μεΐς)».
Υπό την έννοια αυτή, είναι σαφής θέση μας ότι τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας σε αυτή την πλευρά της Μεσογείου ακολουθούν τη μέση γραμμή ανάμεσα στις ακτές της Τουρκίας και της Αιγύπτου, το δυτικό σημείο της οποίας θα καθοριστεί ανάλογα με το αποτέλεσμα των συμφωνιών μελλοντικής οριοθέτησης στο Αιγαίο, όπως και στη Μεσόγειο ανάμεσα σε όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη. Οσο αυτή η διαδικασία εξελίσσεται, δίχως αμφιβολία, όλες οι σχετικές και ειδικές συνθήκες στην περιοχή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Για παράδειγμα, σε συνάρτηση με αυτή την αντίληψη, η Τουρκία και η «ΤΔΒΚ» (σ.σ. τα Κατεχόμενα) υπέγραψαν μια συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στις 21 Σεπτεμβρίου 2011, τις γεωγραφικές συντεταγμένες της οποίας διαβίβασαν και στον ΟΗΕ.
Τώρα, αν επιστρέψω στη συγκεκριμένη ερώτησή σας, θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι δεν υπάρχει θαλάσσιο σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και το νησί της Κύπρου. Αυτές οι μαξιμαλιστικές και μη ρεαλιστικές διεκδικήσεις σίγουρα αντιφάσκουν όσον αφορά τους καθιερωμένους κανόνες και αρχές το Διεθνούς Δικαίου, όπως και τη σχετική διεθνή νομολογία για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Συνεπώς, κάθε σχετική προσπάθεια δεν θα έχει, νομικά και αντικειμενικά, καμία επίδραση στα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία της Τουρκίας στην υφαλοκρηπίδα της.
Η Τουρκία ασκεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της στην υφαλοκρηπίδα της. Καμία ξένη χώρα, εταιρεία ή σκάφος δεν μπορεί να διεξαγάγει καμία αυθαίρετη επιστημονική έρευνα ή έρευνα για υδρογονάνθρακες στην υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και τις θαλάσσιες περιοχές που είναι υπερκείμενες αυτής. Πρόκειται για ξεκάθαρο γεγονός.
Θέλω να σημειώσω ότι σε αυτό το μέρος της Μεσογείου η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών πρέπει να διευθετηθεί με μια συμφωνία ανάμεσα σε όλα τα κράτη της περιοχής, με βάση την αρχή της ισότητας και σε ευθυγράμμιση με το Διεθνές Δίκαιο. Ετσι, αν με ρωτάτε πώς μπορεί να γίνει αυτό, απαντώ στην ερώτησή σας προσκαλώντας τους Ελληνες φίλους μας να εστιάσουν πρώτα στην εξεύρεση λύσεων στο Αιγαίο που θα είναι κατανοητές, δίκαιες και με χρονική διάρκεια, αντί να προσθέτουν προβλήματα στον κατάλογο των ήδη υπαρχόντων.
– Θα βλέπατε μια νέα διαδικασία του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού, κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον, ίσως εντός του 2018;
– Αν επιστρέψουμε έναν χρόνο πίσω, θα δείτε ότι τότε υπήρχαν ακόμα ορισμένες ελπίδες για έναν συμβιβασμό. Αυτές οι ελπίδες δυστυχώς διαλύθηκαν τον Ιούλιο, όταν η διάσκεψη για το Κυπριακό έκλεισε χωρίς να επιτευχθεί κάποιο αποτέλεσμα. Οι προσπάθειες για συμβιβασμό απέτυχαν για έναν πολύ απλό λόγο: Οι Ελληνοκύπριοι δεν προτίθενται να μοιραστούν την εξουσία με τους Τουρκοκυπρίους. Ακόμη πιστεύουν ότι μπορούν να τους απορροφήσουν στην υφιστάμενη διοίκηση, αντί να ιδρύσουν μια αυθεντικά νέα εταιρική σχέση βασισμένη στην πολιτική ισότητα.
Βασικά, δεν υπάρχει κάτι καινούργιο. Η ελληνοκυπριακή πλευρά συμπεριφέρεται έτσι για δεκαετίες. Γι’ αυτό και η δημοκρατία του 1960 κατέρρευσε μετά τρία χρόνια και γι’ αυτό οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν με συντριπτική πλειοψηφία το σχέδιο Ανάν το 2004. Σε αυτή τη νοοτροπία υπόκειται και το ίδιο το κυπριακό ζήτημα. Και είναι η άρνηση των Ελληνοκυπρίων, που οδήγησε στην αποτυχία της μιας διαδικασίας μετά την άλλη, της μιας πρωτοβουλίας μετά την άλλη, για τα τελευταία 50 χρόνια.
Ωστόσο, οι Ελληνοκύπριοι κάνουν λάθος αν νομίζουν ότι οι Τουρκοκύπριοι μπορεί να περιοριστούν στο καθεστώς μιας απλής μειονότητας. Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Οι Τουρκοκύπριοι δεν θα συμφωνήσουν ποτέ και η Τουρκία, ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο, δεν θα το επιτρέψει ποτέ.
Οπότε πού βρισκόμαστε, όπως ρωτήσατε; Η απάντηση είναι απλή. Νέες διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με οδηγό τις ίδιες παραμέτρους που ήταν οι βάσεις για διάφορες διαδικασίες επί δεκαετίες –διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με βάση την πολιτική ισότητα των δύο πλευρών– μπορεί να έχουν μια πιθανότητα επιτυχίας μόνο αν ελληνοκυπριακή πλευρά αλλάξει τη νοοτροπία της. Για να είμαι πολύ ειλικρινής μαζί σας, δεν βλέπω πώς μπορεί να γίνει αυτό στο εγγύς μέλλον και αυτό σημαίνει ότι πιθανές νέες διαπραγματεύσεις στο ίδιο ή σε παρόμοιο πλαίσιο δεν θα έχουν κανένα νόημα, διότι είναι καταδικασμένες να οδηγήσουν στο ίδιο αποτέλεσμα με το 2017, δηλαδή την αποτυχία.
Θέλω να δώσω έμφαση σε ένα σημείο: εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι μόνον ένας συμβιβασμός που θα προκύψει από διαπραγμάτευση βασισμένη στον διάλογο και τη διπλωματία μπορεί να είναι βιώσιμος. Το ερώτημα τώρα είναι ποια μορφή θα λάβει αυτός ο συμβιβασμός και ποιος θα είναι ο νέος στόχος. Αυτό είναι κάτι στο οποίο πρέπει να συμφωνήσουμε όλοι. Και μόνον τότε μπορεί οι νέες διαπραγματεύσεις να αρχίσουν.
Αυτή τη στιγμή, με βάση και την παράκληση του γ.γ. του ΟΗΕ προς όλα τα μέρη, διανύουμε περίοδο περισυλλογής μαζί με τους Τουρκοκυπρίους. Εκεί είχαν κοινοβουλευτικές εκλογές στις 7 Ιανουαρίου και σύντομα θα προκύψει νέα κυβέρνηση. Μετά τις εκλογές στον Νότο, αναμένουμε ότι θα έχουμε πιο καθαρή εικόνα του δρόμου που μας περιμένει.
Για εμάς, η Μόσχα δεν είναι εναλλακτική για την Ουάσιγκτον
– Πρόσφατα η κυβέρνησή σας εξέφρασε φόβους για νέα αύξηση των προσφυγικών ροών. Θεωρείτε ότι η κατάσταση στη βόρεια Συρία θα χειροτερέψει κι άλλο, προτού αρχίσει να βελτιώνεται;
– Πράγματι, υπάρχει αυτός ο κίνδυνος λόγω της πρόσφατης επιθετικότητας του συριακού καθεστώτος στο Ιντλίμπ. Το καθεστώς εξαπέλυσε μια επιχείρηση στην επαρχία του νοτιοανατολικού Ιντλίμπ, παραβιάζοντας τα σύνορα της περιοχής αποκλιμάκωσης. Εχουμε λάβει αναφορές ότι το καθεστώς εκτοπίζει πολίτες στην περιοχή. Η πλέον πρόσφατη, αυτή του ΟΗΕ, ανακοίνωσε ότι περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί έως τώρα. Δεδομένου ότι η κατάσταση έχει τη δυναμική να χειροτερέψει και να οδηγήσει σε μαζικές ροές προσφύγων προς την Τουρκία, οι Αρχές μας λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσουν κάτι τέτοιο.
Η προτεραιότητα της Τουρκίας είναι να επαναφέρει την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Συρία, η οποία πρέπει να διατηρήσει την πολιτική ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα. Προκειμένου να επιτύχουμε αυτό τον στόχο, μαζί με τη Ρωσία, κηρύξαμε κατάπαυση πυρός τον Δεκέμβριο του 2016. Για να ενισχύσουμε την κατάπαυση πυρός, αρχίσαμε συνομιλίες στην Αστάνα με τη Ρωσία και το Ιράν, ακόμη έναν βασικό παίκτη στο έδαφος. Εξακολουθούμε να προειδοποιούμε τους άλλους εγγυητές της Αστάνα (Ρωσία και Ιράν) ότι η επιθετικότητα του καθεστώτος είναι εναντίον των κοινών προσπαθειών μας να αποκλιμακώσουμε τη βία και να προωθήσουμε την πολιτική διαδικασία. Τους παροτρύναμε, ως εγγυητές, να ασκήσουν πίεση στο καθεστώς ώστε να σταματήσει τις παραβιάσεις στην περιοχή αποκλιμάκωσης του Ιντλίμπ.
– Μήπως το διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο συνεργασίας με τη Ρωσία θέτει σε αμφιβολία το επίπεδο των σχέσεων με τους συμμάχους σας στο ΝΑΤΟ;
– Πραγματικά δεν αντιλαμβάνομαι αυτή την προσέγγιση μηδενικού αθροίσματος. Κοιτάξτε την Τουρκία. Βρισκόμαστε σε μια τοποθεσία όπου είμαστε σε διαρκή επαφή με πολλούς παράγοντες στην περιοχή, περιλαμβανομένης της Ρωσίας. Εχουμε ζήσει δίπλα στους Ρώσους για χίλια χρόνια και γι’ αυτό έχουμε μια σχέση με τόσο βαθιές ρίζες. Εχουμε διμερές εμπορικό ισοζύγιο περισσότερο από 20 εκατ. δολάρια, μεγάλα ενεργειακά σχέδια και ισχυρή συνεργασία σε πολλούς άλλους τομείς, από τον τουρισμό έως τις κατασκευές. Και μεταξύ γειτόνων αυτό είναι φυσιολογικό και έτσι θα έπρεπε να είναι. Τώρα, γιατί κάποιοι κύκλοι βλέπουν πρόβλημα σε αυτό; Κάποιες χώρες έχουν στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία και κανείς δεν το αμφισβητεί. Κανείς δεν τους λέει «έι, είστε πολύ κοντά με τη Ρωσία». Αλλά όταν πρόκειται για την Τουρκία, ορισμένοι άνθρωποι σημαίνουν τον συναγερμό. Αυτό δεν είναι δίκαιο. Υπάρχει ακόμη ένα κίνητρο εδώ και δεν το δεχόμαστε. Θέλουμε καλές σχέσεις με όλους. Για εμάς, η Μόσχα δεν είναι εναλλακτική για την Ουάσιγκτον ή τις Βρυξέλλες. Ολοι τους συμπληρώνουν αλλήλους στο δικό μας όραμα εξωτερικής πολιτικής. Δεν παίζουμε σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Η δική μας, είναι προσέγγιση αμοιβαίου οφέλους.
