Το κουλούρι Θεσσαλονίκης είναι ένα παραδοσιακό σνακ, ένα σήμα κατατεθέν σε κάθε φούρνο αλλά και σε κάθε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης. Ήρθε στην πόλη μαζί με τους πρόσφυγες της Μ. Ασίας και ήταν αγαπημένο σνακ τόσο τότε όσο και τώρα. Κέρδισε την ονομασία προέλευσης του από την επιμονή των αρτοποιών της Θεσσαλονίκης για την παραγωγή του.
Η ιστορία του ξεκινάει την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα στη Θεσσαλονίκη. Η λέξη κουλούρι προέρχεται από τη βυζαντινή λέξη «κολλίκιον». Οι αρτοποιοί στους φούρνους ετοίμαζαν τα κουλούρια πριν ξημερώσει και η μυρωδιά του ψημένου σουσαμιού ήταν πειρασμός για κάθε περαστικό. Οι μικροπωλητές με τους ταβάδες στο κεφάλι ή με καλάθια ξεχύνονταν στους δρόμους από τα ξημερώματα και μέχρι το πρωί ξεπουλούσαν. Το κουλούρι Θεσσαλονίκης είναι ένα άκρως παραδοσιακό και αυθεντικό αρτοσκεύασμα, η νοστιμιά του, παραμένει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο, χάρη στα απλά και αγνά υλικά του, του οποίου η «φήμη» έχει εξαπλωθεί πανελληνίως. Στην πόλη οι κουλουρτζήδες διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους ως «κουλούρι Θεσσαλονίκης». Αργότερα, την ίδια ονομασία χρησιμοποιούσαν και οι κουλουρτζήδες των Αθηνών. Έτσι προσδιόρισαν ιστορικά το διαδεδομένο σήμερα στην Ελλάδα κουλούρι Θεσσαλονίκης με το γνωστό στρόγγυλο σχήμα και την τρύπα στην μέση, το άφθονο σουσάμι και την τραγανή αξεπέραστη γεύση.
Τον τελευταίο καιρό οι γείτονες Τούρκοι προσπαθούν να οικειοποιηθούν το προϊόν αυτό, και την αίγλη του. Δεν θα σταθούμε στη διαφορά, όσον αφορά την τεχνική και αλλά και εμφανισιακά, που έχει το κουλούρι Θεσσαλονίκης από το τουρκικό σιμίτι, ούτε στο γεγονός ότι οι γείτονες προσπαθούν ανεπιτυχώς να δανειστούν λίγη από την αναγνωρισιμότητα του κουλουριού η οποία είναι αποδεκτή σε όλον τον κόσμο. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από διάφορες αναφορές που έχουν γίνει σε ξένα μέσα, και δημοσιεύσεις κι αφορούν αποκλειστικά το κουλούρι Θεσσαλονίκης. Ενώ αναφορές γύρω από το κουλούρι υπάρχουν ακόμα και στη λαϊκή μας παράδοση: «Κουλούρια πλάθει και ψωμιά κι η γειτονιά μυρίζει, σαν η ξυλένια φτυάρα του φουρνίζει ξεφουρνίζει και από τα χέρια του εμείς ψωμί ξεροψημένο τρώμε ζεστό και όμορφο Θεού ευλογημένο», όσο και στην ποίηση, όπου ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματα είναι από ένα παλιό ποίημα του Ανθολογίου της Β’ τάξης του Δημοτικού της δεκαετίας 60-70: «Κουλουρά, κυρ κουλουρά, τόση αν χάριζαν χαρά τα κουλούρια όλου του κόσμου, θάλεγα: – Δασκάλα, δώσμου όσα θες μηδενικά μυρωδάτα και γλυκά».
Με την συνεχή παρασκευή του από τους αρτοποιούς στην Θεσσαλονίκη και αποτελώντας πάντα ένα νόστιμο και φθηνό σνακ για όλες τις ώρες της ημέρας «βαφτίζεται» και αναγνωρίζεται σε όλον τον κόσμο με τον προσδιορισμό «Θεσσαλονίκης» οριοθετώντας γεωγραφικά μια αναγνωρισμένη τεχνογνωσία.
Ένα είναι σίγουρο ότι το σνακ για το οποίο υπάρχουν αναφορές στην λαϊκή μας παράδοση, στα σχολικά ανθολόγια, σε ξένα έντυπα, έχει την ποιότητα την φήμη και την αναγνωρισιμότητα της Θεσσαλονίκης για αυτό και επάξια φέρει το όνομα της.
Η Διατροφική αξία του κουλουριού
Στη σύγχρονη κοινωνία η ευαισθητοποίηση του καταναλωτή σε θέματα υγιεινής διατροφής είναι υψηλή. Ο μοντέρνος τρόπος ζωής οδηγεί τον άνθρωπο στην αναζήτηση φυσικών διατροφικών αγαθών, με ταυτόχρονη επιστροφή στις παραδοσιακές γεύσεις. Στα πλαίσια αυτής της τάσης, αλλά και της αντικειμενικής άποψης ότι οι παραδοσιακές γεύσεις είναι οι πλέον αγνές, οι σύγχρονοι διαιτολόγοι προτείνουν και εντάσσουν το κουλούρι στην καθημερινή μας διατροφή αφού περιέχει μόλις 85 θερμίδες και μηδέν λιπαρά. Δεν λείπουν βέβαια και οι διάφορες παραλλαγές του όπως για παράδειγμα το μαύρο κουλούρι, το κουλούρι με σταφίδες κλπ .
Το κουλούρι Θεσσαλονίκης, εκτός του ότι είναι ένα από τα πλέον παραδοσιακά προϊόντα της Θεσσαλονίκης, που ξυπνά τις πιο γλυκές μνήμες των παιδικών μας χρόνων είναι και μία από τις πιο υγιεινές πηγές υδατανθράκων κι ενέργειας, που συμβάλλουν σημαντικά στην κάλυψη των ημερήσιων αναγκών του ανθρώπου. Δίνει στον οργανισμό ενεργητικότητα και ζωντάνια για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της σύγχρονης έντονης καθημερινότητας. Μπορεί δε, να αποτελέσει μια ιδανική επιλογή πρωινού, ενδιαμέσου σνακ στη δουλειά ή το σχολείο και γενικότερα μια υγιεινή επιλογή πριν ή και μετά από δραστηριότητες που απαιτούν ενέργεια και αντοχή, και όχι μόνο. Μάλιστα, έχει γίνει «μόδα» πλέον στην περιοχή της Βαλαωρίτου και το βραδινό κουλούρι. Όπως δήλωσε ο κ. Ανέστης που τα πουλάει στην περιοχή «Ανοίγανε τα μπαράκια και άρχισε να μαζεύεται κόσμος. Και λέω γιατί να μην μάθουμε στο κόσμο να τρώει κουλούρι και το βράδυ; Μπορεί μαζί με το αλκοόλ να θέλει κάτι να “τραβάει τα υγρά”. Έμαθαν να το τρώνε, το εμπιστεύτηκαν, γιατί ήταν πολύ δύσκολο, το κουλούρι “χτυπιέται” από τυρόπιτες, γύρους, κρέπα, σάντουιτς, τοστ, κρουασάν, πιο μοντέρνα πράγματα.».
Η συνταγή
Τα υλικά είναι απλά: αλεύρι, μαγιά, ζάχαρη, αλάτι, ελαιόλαδο και οπωσδήποτε άφθονο σουσάμι.
Η ζύμη ζυμώνεται και απλώνεται σε μικρά στρόγγυλα μπαστουνάκια, τα οποία στη συνέχεια τοποθετούνται στην στόφα για 20 περίπου λεπτά.
Βυθίζονται σε ζεστό νερό, πασπαλίζονται με πολύ σουσάμι και ψήνονται στο φούρνο.
Πηγές: Σωματείο Αρτοποιών Θεσσαλονίκης «Προφήτης Ηλίας», parallaximag.gr, funkycook.gr
