Της Ερα Μουλάκη
Καθημερινά ακούω στις συνεδρίες, ανθρώπους να αφηγούνται συμπεριφορές συναδέλφων τους που ξεφεύγουν από το συνηθισμένο, αγγίζοντας τα όρια της παθολογίας: «είναι τρελός», «δεν πάει καλά», «έχει ψύχωση με τη δουλεία του», «έχει ξεφύγει, πρέπει ν ακούσει πως μιλάει και πως φέρεται»
Σε έρευνα που διεξήχθη για τους παράγοντες της προσωπικότητας και το στρες στον εργασιακό χώρο, περισσότερο από 80% του δείγματος απάντησε θετικά, ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα άτομο που η συμπεριφορά του, τους προκαλεί σημαντικό άγχος και στρες.
Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από άλλες διαταραχές που εμπίπτουν στην ψυχοπαθολογία. Συχνά άνθρωποι με τέτοιου είδους διαταραχές, ζουν ανάμεσα μας, εργαζόμαστε μαζί τους και δυστυχώς καλούμαστε να βρούμε τον τρόπο να συνυπάρχουμε.
Προβλήματα που δημιουργούνται στο εργασιακό περιβάλλον
Κάποια από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που δημιουργούνται στο εργασιακό περιβάλλον, είναι το έντονο στρες το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε πληθώρα ψυχοσωματικών συμπτωμάτων (πόνος στον αυχένα, στο στομάχι, ευερέθιστο έντερο, δυσκολία στον ύπνο εκζέματα κ.α). Επίσης, συνηθισμένο πρόβλημα είναι άτομα με διαταραχές προσωπικότητας να βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας, την οποία καταχρώνται εις βάρος των εργαζομένων τους. Η πίεση που μπορεί να αισθάνεται ένας εργαζόμενος είναι πολύ μεγάλη και συνήθως νιώθει ότι δεν καταλαβαίνει κανείς και δεν θα βρει ποτέ το δίκαιο του.
Τύποι Προσωπικότητας :
Παρατίθενται ενδεικτικά κάποιοι τύποι προσωπικότητας. Σημείωση: χρειάζεται προσοχή στο να μην βάζουμε ταμπέλες σε όποιο συνάδελφο δεν μας αρέσει η συμπεριφορά του ή μας δυσκολεύει. Η διάγνωση για τη διαταραχή προσωπικότητας γίνεται από ψυχίατρο βάσει του DSM-V).
Σε μια προσπάθεια ομαδοποίησης κάποιων τύπων προσωπικότητας θα μπορούσαμε να πούμε ότι:
Το άτομο με παρανοϊκή-σχιζοειδή προσωπικότητα είναι καχύποπτος/η δεν εμπιστεύεται εύκολα τους γύρω του/της και έχει δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις. Εύκολα θα τον/την χαρακτήριζαν «περίεργο», «αλλόκοτο».
Το άτομο με ναρκισσιστική προσωπικότητα έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, θέλει τον θαυμασμό των άλλων. Στην οριακή προσωπικότητα παρουσιάζονται εντάσεις στις σχέσεις, αντιπαραθετική συμπεριφορά, καθώς και έντονες διακυμάνσεις στην διάθεση. Το άτομο με αντικοινωνική προσωπικότητα δείχνει έλλειψη ενσυναίσθησης, δυσκολία κατανόησης των συναισθηματικών καταστάσεων των άλλων και έχει ιδιαίτερα χειριστικές συμπεριφορές.
Το άτομο με εξαρτητική προσωπικότητα προσκολλάται στους άλλους για επιβεβαίωση, ασφάλεια και νιώθει συνέχεια ένα φόβο εγκατάλειψης. Για το λόγο αυτό, μπορεί εύκολα να διακρίνει στους άλλους έλλειψη εμπιστοσύνης (που το ίδιο το άτομο βιώνει) και να νιώθει ότι τον/την προδίδουν.
Τέλος, το άτομο με ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να επιδεικνύει εμμονή στην οργάνωση την τάξη στην συνέπεια, να φτάνει σε παράλογους συνειρμούς και να είναι τελειομανής.
Δυσκολία στις Διαπροσωπικές σχέσεις
Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι το βασικό χαρακτηριστικό των διαταραχών προσωπικότητας είναι η δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, η διαχείριση των συναισθημάτων καθώς και η διαχείριση των ορίων και της εμπιστοσύνης.
Βλέπουν τις δύσκολες πτυχές του χαρακτήρα τους ως προσόντα, δεν θεωρούν ότι έχουν πρόβλημα συμπεριφοράς και άρα δύσκολα θα ακούσουν ότι έσφαλλαν ή ότι ευθύνονται για κάτι, γι αυτό και εύκολα πετάνε την ευθύνη στους άλλους.
Έλλειψη ενσυναίσθησης, Δεν μπορούν να μπουν στην θέση του άλλου, καθώς βλέπουν τους συναδέλφους είτε ως τους χειρότερους εχθρούς από τους οποίους πρέπει να προφυλαχτούν ή ως τους πιο καλούς τους φίλους, στους οποίους πρέπει να προσκολληθούν.
Λόγω όλων των παραπάνω, δεν προκαλεί έκπληξη ότι κρατούν συχνά μια εσωτερική ατζέντα θεμάτων όταν επικοινωνούν ή καταστρώνουνε σχέδια επιβίωση ή εξόντωσης των άλλων.
Δεν τους χαρακτηρίζει η ευελιξία ούτε η συναισθηματική νοημοσύνη.
Επιπροσθέτως, σαν να μην έφταναν όλοι όσοι πάσχουν από διαταραχές προσωπικότητας, υπάρχουν και αυτοί που υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές, από κατάθλιψη, οι οποίοι βλέπουν τη ζωή μέσα από το διαστρεβλωμένο πρίσμα της διαταραχής τους και εμείς καλούμαστε να τους αντιμετωπίσουμε και να συνυπάρξουμε στον ίδιο χώρο.
Συμβουλές προς εργαζομένους
- Αν διαπιστώσετε ότι ένας συνάδελφος ή προϊστάμενος επιδεικνύει συστηματικά ακραία παράλογη συμπεριφορά, μην το παίρνεται προσωπικά. Προσπαθήστε να αποστασιοποιηθείτε και να σκέφτεστε ότι δεν αφορά εσάς προσωπικά.
- Εντοπίστε τι πραγματικά σας ενοχλεί. Σας φταίει ο προϊστάμενος γιατί επιμένει να έχει τη δουλειά έτοιμη στην ώρα της και θεωρείται ότι είναι «υπερβολικός» με την συνέπεια;
- Βρείτε συμμάχους στη δουλειά. Όταν κάτι το μοιραζόμαστε συχνά νιώθουμε λίγο καλύτερα. Συζητήστε το θέμα με κάποιον συνάδελφο που εμπιστεύεστε. Αυτό μπορεί να μειώσει το αίσθημα μειονεξίας και το ότι κανείς δεν καταλαβαίνει τι περνάτε.
- Αν η κατάσταση δεν αλλάζει, φύγετε πριν σας αλλάξει εσάς.
Κλείνοντας, όσο και αν η εργασία είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητη στην Ελλάδα της κρίσης, η ζωή συνεχίζει να είναι μικρή για να είναι θλιβερή και να την σπαταλάμε προσπαθώντας να κατανοήσουμε και να διαχειριστούμε τόσο ακραία διαταραγμένους συναδέλφους, καταλήγοντας να χάσουμε την δική μας ψυχική υγεία.
ΠΗΓΗ:
- Cavaiola A.A and Lavender N., (2000). Toxic Coworkers: How to deal with dysfunctional people on the job. Oakland, CA: New Harbinger Publications
- Caroline, M.L. Potter. (2009). 8 Tips for handling a toxic coworker
