Οι εξελίξεις στην Τουρκία, μετά και την σύλληψη της ηγεσίας του φιλοκουρδικού κοινοβουλευτικού κόμματος HDP, φέρνουν την Ε.Ε. αντιμέτωπη με μια πρόκληση υπαρξιακού χαρακτήρα.
Του Κώστα Ράπτη
Η διολίσθηση της γείτονος σε δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα αποτυπώνει την απώλεια της ελκτικής ισχύος της Ε.Ε. αλλά και την αδυναμία της να επηρεάζει τις εξελίξεις στον άμεσο περίγυρό της.
Αντί για τη σύγκλιση της Τουρκίας με τις «ευρωπαϊκές αρχές και αξίες” παρακολουθούμε την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος όπου η ουδετερότητα του κρατικού μηχανισμού καταλύεται εν μέσω μαζικών εκκαθαρίσεων, επιχειρήσεις κατάσχονται αυθαίρετα και τα περιουσιακά τους στοιχεία αναδιανέμονται σε φίλια συμφέροντα, πανεπιστήμια και μέσα ενημέρωσης κλείνουν κατά δεκάδες, ο αρχηγός του κράτους αποκτά το δικαίωμα να διορίζει τους πρυτάνεις, το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα του κοινοβουλίου πρακτικά τίθεται εκτός νόμου, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα (το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό) γίνεται οριακά ανεκτό ως «δειγματοληπτική αντιπολίτευση, την ίδια ώρα που παρακολουθεί ανήμπορο τη σύλληψη του δημοσιογραφικού επιτελείου της ιστορικής κεμαλιστικής εφημερίδας Cumhuriyet, ενώ το εθνικιστικό κόμμα λειτουργεί ως ανοιχτά συμπολιτευόμενο και ετοιμάζεται να χαρίσει στον Tayyip Erdogan την εκτελεστική προεδρία που τόσο επιθυμεί.
Παράλληλα, η διαρκής ρητορική αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, οι εκτός των συνόρων στρατιωτικοί τυχοδιωκτισμοί της Τουρκίας σε Συρία και Ιράκ και η εκπόνηση του λεγόμενου «δόγματος Erdogan”, που θέλει την γείτονα να ενεργεί «προληπτικά” απέναντι σε ό,τι θεωρεί ως απειλή για την ασφάλειά της, καθιστούν τον γεωπολιτικό «αναθεωρητισμό” αξεχώριστα δεμένο με την αλλαγή καθεστώτος που επιχειρείται στο εσωτερικό της χώρας.
Η προαναγγελλόμενη επαναφορά της θανατικής ποινής θα αποτελέσει και συμβολικά την ρήξη της Τουρκίας με τα ευρωπαϊκά πολιτικά ήθη. Είναι προφανές ότι η τουρκική ηγεσία έχει βγάλει τα συμπεράσματά της από τις ευρωενταξιακές διαπραγματεύσεις που μιάμιση δεκαετία τώρα σέρνονται με βραδείς ρυθμούς και ασαφή προοπτική.
Και όμως: είναι τόση η αμηχανία των ευρωπαϊκών ηγεσιών, ώστε να παριστάνουν ακόμη ότι η ευρωτουρκική σχέση μπορεί να διασωθεί και να διακηρύσσουν ότι «επιδιώκουν τον διάλογο” – αντί για τις πολιτικές κυρώσεις που με περισσή προθυμία θα κινητοποιούσαν σε ανάλογες περιπτώσεις.
Ακριβέστερα δεν είναι η ευρωπαϊκή πλευρά που εμφανίζεται ικανή να αλλάξει την συμπεριφορά της τουρκικής, αλλά το αντίστροφο, καθώς η Άγκυρα λ.χ. κατηγορεί τη Γερμανία ότι «υποθάλπτει την (κουρδική και αριστερή) τρομοκρατία» ή διεκδικεί την κατάργηση της βίζας με τους δικούς της όρους και διαμηνύει ότι «η υπομονή της εξαντλείται”.
Η αδυναμία των «28” να προχωρήσουν την υλοποίηση όλων των προβλέψεων της ευρωτουρκικής συμφωνίας του Μαρτίου για το προσφυγικό, στο διάστημα αυτό του ραγδαίου περιορισμού των ροών ελέω Άγκυρας, μας δίνει μία εικόνα για την παράλυση που θα επικρατήσει, αν η Τουρκία υπαναχωρήσει από τη συμφωνία και δοκιμάσει και πάλι την «εργαλειοποίηση” του προσφυγικού κύματος. Πρόκειται για μία κατάσταση ομηρίας που ακυρώνει τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Ε.Ε., αλλά και τις αξίες που αυτή φέρεται να προβάλλει.
«Έχω ανοσία στις απειλές των Τούρκων ηγετών. Αν η Τουρκία δεν εκπληρώσει τους όρους που συμφωνήθηκαν, δεν θα υπάρξει καμία πρόοδος στο θέμα της βίζας” επιμένει, σε συνέντευξή του στη βελγική εφημερίδα Le Soir ο πρόεδρος της Κομισιόν Jean Claude Juncker, τονίζοντας ότι αν η ευρωτουρκική συμφωνία καταρρεύσει, αυτό θα έχει συμβεί «με υπαιτιότητα της Τουρκίας”. Διακρίνει ήδη κανείς μια διάθεση επικοινωνιακής διαχείρισης του αδιεξόδου, την ίδια στιγμή που διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ψιθυρίζουν ότι η ευρωπαϊκή πλευρά μπορεί να χαλαρώσει τις απαιτήσεις της ως προς την αναμόρφωση της τουρκικής αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, ενώ από την άλλη πλευρά, οι «τουρκοσκεπτικιστές” εμφανίζονται αναθαρρημένοι.
Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμάσει τα σύνορά της για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της συμφωνίας του Μαρτίου δηλώνει ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Άμυνας της Αυστρίας Hans Peter Doskozil ενώ ο ακροδεξιός υποψήφιος των προεδρικών εκλογών της 4ης Δεκεμβρίου Norbert Hofer ζητά τον επίσημο τερματισμό της ευρωτουρκικής ενταξιακής διαδικασίας. Και όλα αυτά, ενώ επίκεινται οι εκλογές της Ολλανδίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας μέσα στο επόμενο δεκάμηνο.
απο capital.gr
