του Γιώργου Σακελλαρίου *
Η ανάγκη βελτίωσης του υπάρχοντος νομικού και κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ώστε να καταστεί, στο μέτρο του δυνατού, ορθολογικότερη η χρήση τους, αποτελεί κοινό τόπο στις μέρες μας.
Στην αντίληψη όλων μας έχουν πέσει διαδικτυακά φαινόμενα παράνομων πράξεων και αναρτήσεις που προβάλλουν συμπεριφορές προσβολής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που παροτρύνουν στο μίσος, στον ρατσισμό και σε τρομοκρατικές ενέργειες, καθώς και αναρτήσεις ναρκωτικών, αλκοόλ, τυχερών παιχνιδιών, πορνογραφικού υλικού, παραβίασης ασφάλειας διαφόρων συστημάτων, παράνομης διανομής προγραμμάτων, υποκλοπής υλικού και προϊόντων πνευματικής δημιουργίας και βεβαίως φοροδιαφυγής (διαφημιστικά banners κ.α.).
Η διαδικτυακή κοινωνία (κυρίως άυλη) είναι αντανάκλαση της πραγματικής κοινωνίας. Σε αυτήν συνυπάρχουν ό,τι ενυπάρχει στην πραγματική κοινωνία. Όπως και στην πραγματική κοινωνία έχουν θεσπιστεί κανόνες λειτουργίας και συμπεριφοράς των πολιτών της, έτσι και στη διαδικτυακή (εικονική) κοινωνία πρέπει να καθοριστεί-βελτιωθεί το πλαίσιο λειτουργίας και συμπεριφοράς. Βασική προϋπόθεση για αυτό είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτό της ελευθερίας της έκφρασης, που όμως δεν είναι νοητό να καταστεί υπερδικαίωμα και να καταπατά τα υπόλοιπα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως το δικαίωμα της τιμής, της υπόληψης και της προσωπικότητας του πολίτη, δηλαδή της συκοφάντησης και σπίλωσης ανθρώπων.
Αποτελεί υποχρέωση και καθήκον της Πολιτείας να προστατέψει την κοινωνία και τους πολίτες. Άλλωστε, το Διαδίκτυο είναι ένα αγαθό για όλους και δεν πρέπει να δαιμονοποιηθεί. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να παραπληροφορεί και να χρησιμοποιείται ως όπλο συκοφάντησης ανθρώπων και διακίνησης ψευδών πληροφοριών και ειδήσεων. Επίσης, τα τελευταία χρόνια είμαστε αντιμέτωποι με μια υπερπληθώρα πληροφοριών, παγκοσμίων διαστάσεων. Έχω υιοθετήσει τον όρο «πληθωρισμός της πληροφορίας» για να περιγράψω αυτήν την κατάσταση. Από άλλους χρησιμοποιείται, ο αδόκιμος αλλά χαρακτηριστικός όρος «πληροφορύπανση» («infollution»), προκειμένου να υποστηρίξουν ότι η ρύπανση από πληροφορίες είναι ισοδύναμη της περιβαλλοντικής και δημιουργεί το ίδιο εύρος προβλημάτων και απειλών που αντιμετωπίζουμε σε σχέση με το περιβάλλον.
Παρότι υπάρχει νομικό οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση πολλών θεμάτων, πολλές φορές δεν είναι δυνατή η εφαρμογή του λόγω της φύσης του Διαδικτύου: Έχει έναν άυλο χαρακτήρα και πλανητική εμβέλεια. Οι δε τεχνολογικές εξελίξεις είναι τόσο γρήγορες, με συνέπεια ρυθμιστικοί κανόνες να καθίστανται απαρχαιωμένοι και να αδυνατούν να καταστείλουν παράνομες πράξεις.
Η στάση της ΕΕ είναι χαρακτηριστική. Λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων προχωρεί σε συχνή αναθεώρηση των κοινοτικών ρυθμίσεων, μικραίνοντας τον χρόνο των νομοθετικών αλλαγών στους δεκαοκτώ μήνες. Οι δεκαοκτώ μήνες είναι το σύνηθες χρονικό διάστημα εντός του οποίου επέρχονται σημαντικές αλλαγές στην τεχνολογία.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η αδυναμία επιβολής των κανόνων στο Διαδίκτυο οδηγεί ουσιαστικά στην αμφισβήτηση του κράτους δικαίου. Συνεπώς, είναι επείγουσα ανάγκη η εναρμόνιση της παγκόσμιας έννομης τάξης. Σε αυτόν τον παγκόσμιο προβληματισμό υπάρχει η άποψη που υποστηρίζει ότι απαιτούνται νέες ρυθμίσεις και η αντίθετη που θεωρεί ότι το ισχύον νομικό οπλοστάσιο είναι αρκετό. Η ορθότερη, κατά την άποψή μου, είναι ο συγκερασμός των δύο προσεγγίσεων και, όπου απαιτείται, να γίνουν παρεμβάσεις για βελτίωση του νομικού πλαισίου.
Μια ιδιαίτερα εποικοδομητική ιδέα θα ήταν να προωθήσει η κυβέρνηση τη σύγκληση αλλά και τη μόνιμη λειτουργία στην Ελλάδα,κοιτίδα της δημοκρατίας, ενός παγκόσμιου forum, στο οποίο αντιπροσωπείες κυβερνήσεων να συζητούν τα προβλήματα και να κωδικοποιούν λύσεις. Ταυτόχρονα, σε ένα τέτοιο forum, πιστεύω ότι θα τεθούν και θέματα δημοκρατίας, τόσο εννοιολογικά, όσο και ως περιεχόμενο, και ίσως τότε το όραμα να γίνει πραγματικότητα: Μια παγκόσμια συνθήκη που θα συζητηθεί, θα συναφθεί και θα υπογραφεί στην Ελλάδα, εναρμονίζοντας τις νομοθεσίες. Αυτά βεβαίως απαιτούν καλή προπαρασκευή και συζήτηση με έγκριτους νομικούς και ειδικούς, που όντως γνωρίζουν τα τεχνολογικά θέματα σε βάθος.
Τέλος, θα τονίσω εμφατικά ότι αυτή η συζήτηση πρέπει να ξεκινήσει άμεσα στην Ελλάδα, καθώς είναι ζωτικής σημασίας η αντιμετώπιση των κακών πλευρών του Διαδικτύου. Πάντοτε η πρόληψη είναι πολύ λιγότερο δαπανηρή από την αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων.
* Ο Γιώργος Σακελλαρίου είναι μηχανικός πληροφοριακών συστημάτων, σύμβουλος επιχειρήσεων και μέλος της Κίνησης Ιδεών και Δράσης ΠΡΑΤΤΩ
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Άρθρα-Απόψεις» δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι απαραίτητα του press724.gr.
