Ο κινηματογράφος στη Θεσσαλονίκη πριν από μερικά χρόνια είχε ένα αρκετά μεγάλο κοινό και μία ξεχωριστή αίγλη. Οι Θεσσαλονικείς δημιουργούσαν μεγάλες ουρές περιμένοντας υπομονετικά να δουν τις ταινίες που παίζονταν ενώ οι μαθητές προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να δουν φθηνά ή και δωρεάν κάποια ταινία.
Οι κινηματογράφοι της πόλης ήταν αρκετοί. Εμείς συγκεντρώσαμε τους πιο ιστορικούς και σας τους παρουσιάζουμε:
ΠΑΤΕ
Από το 1911 ξεκινά ο κινηματογράφος «Πατέ» του Αρών Κοέν, στην παραλιακή οδό, που τα επόμενα χρόνια φαίνεται να κυριαρχεί έχοντας το προνόμιο να προβάλει ταινίες της γαλλικής εταιρίας «Πατέ» που μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κυριαρχεί στην παγκόσμια κινηματογραφική αγορά.
Ο κινηματογράφος διαθέτει πρώτη και δεύτερη θέση ενώ προβάλλει έγχρωμες ταινίες, σε ένα μικτό πρόγραμμα που περιλαμβάνει δύο με τρία δράματα και ανάλογο αριθμό κωμωδιών. Επιπλέον γίνονται πρωινές προβολές για παιδιά με ειδική τιμή εισόδου 1 γρόσι. Δε λείπουν και προβολές φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Οι προβολές στο Πατέ συνοδεύονται ηχητικά με «ορχήστρα εκλεκτή υπό του μουσικού κ. Βάιτ».
Χαρακτηριστικό είναι ότι το καλοκαίρι του 1912 λειτουργούν παράλληλα δυο «Πατέ». Ο χειμερινός, στη γνωστή θέση, κι ένας θερινός στην οδό Πύργων, πλησίον Κερίμ Εφέντη. Για να φανεί ανταγωνιστικός προς τον Κήπο του Λευκού Πύργου ο θερινός «Πατέ» προσθέτει ζυθοπωλείο και ορχήστρα
ΟΛΥΜΠΙΟΝ
Ήταν η αίθουσα κόσμημα της πόλης. Παντού υπήρχε βελούδινη επένδυση, πολυτέλεια, άπλετος φωτισμός, αναπαυτικές πολυθρόνες, θεωρεία και μία εντυπωσιακά μεγάλη οθόνη.
Η περίπτωση της πλατείας Αριστοτέλους με τους έξι θερινούς κινηματογράφους περιμετρικά με πιό σημαντικό το “Ολύμπιον” ήταν κάτι μοναδικό. Είχε πολύ εύστοχα ονομαστεί »Μπροντγουέι» της Θεσσαλονίκης. Εγκαινιάστηκε το 1951 αλλά όσο κτιζόταν λειτούργησε στο »γιαπί» του, από το 1945-47, ο θερινός κινηματογράφος »Αιγαίον».
Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κτήρια της Θεσσαλονίκης που συνδέθηκε άμεσα με την πολιτιστική αλλά και πολιτική ιστορία της πόλης. Σχεδιάστηκε από τον Jacques Mosset, αρχιτέκτονα πολλών σημαντικών κτιρίων της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης.
H ανάπλαση του κτιριακού συγκροτήματος “Ολύμπιον” έγινε από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη ’97» και οι εργασίες ανάπλασης ολοκληρώθηκαν το 1997.
Στους χώρους του φιλοξενήθηκαν οι πρώτες διοργανώσεις του Φεστιβάλ Kινηματογράφου τη δεκαετία του ’60, ενώ από τους εξώστες του έχουν κάνει τις προεκλογικές τους ομιλίες σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες. Σήμερα αποτελεί ένα κέντρο πολαπλών δράσεων με ενεργό συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
ΠΑΛΛΑΣ
Το 1913, λίγο μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο Ελληνικό Κράτος, ο ιδιοκτήτης του «Πατέ», ανακοίνωσε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο: τη δημιουργία ενός «σαλονιού θεαμάτων» που θα περιελάμβανε μεγάλη χειμερινή αίθουσα στο ισόγειο και θερινό κινηματογράφο στην ταράτσα. Δυστυχώς το όραμα αυτό δεν πήρε σάρκα και οστά ποτέ.
Ωστόσο το σχέδιο αυτό κατάφερε να το υλοποιήσει ο Αλλαλούφ καί δημιούργησε την ίδια χρονιά ένα νέο κινηματογράφο, το «Παλλάς», στη Λεωφόρο Νίκης. Ήταν ένα πολύ μεγάλο παράπηγμα με καταπληκτική πρόσοψη. Η σάλα του ήταν μεγάλη και είχε μια σειρά θεωρεία ολόγυρα από τα καθίσματα της πλατείας.
Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ΄20 και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να υπάρχει σάν τίτλος αλλά με άλλη λειτουργία πια έχοντας αλλάξει μορφή τουλάχιστον τρεις φορές.
Ωστόσο, μετά την Κατοχή το “Παλλάς” κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε μια πολυκατοικία, που είχε στο υπόγειό της μια κινηματογραφική αίθουσα. Ο καινούργιος κινηματογράφος κράτησε μόνο το όνομα και τίποτε άλλο. Σήμερα η αίθουσα χρησιμοποιείται σαν Αίθουσα δοκιμών της Κρατικής Ορχήστας Θεσσαλονίκης.
ΜΟΝΤΕΡΝ-ΕΘΝΙΚΟΝ-ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ
Ένας ακόμα κινηματογράφος, το “Μοντέρν” προστέθηκε στην πόλη το 1915 και με τις συνεχείς μεταμορφώσεις του την «στοίχειωσε» για πολλά χρόνια. Ήταν μια παλιά αποθήκη στην παραλιακή οδό που στρώθηκε με χοντρά καδρόνια και με μια ωραία πρόσοψη μεταμορφώθηκε σε κινηματογράφο.
Στόχος ήταν να προσελκύσει τα συμμαχικά στρατεύματα που κατέκλυσαν την πόλη. Μετά από λίγο καιρό, ο κινηματογράφος μετονομάστηκε σε «Εθνικόν» και τέλος σε «Κεντρικόν».
Με την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων ο κινηματογράφος απέκτησε ντόπια πελατεία. Σύμφωνα με τον Αιμίλιο Δημητριάδη η πελατεία ήταν σχεδόν Εβραϊκή. Το Σάββατο, μέρα αργίας για τους Εβραίους, μπορούσαν οικογενειακώς να παρακολουθήσουν κάποιο έργο.
Το 1926 εγκαινιάσθηκε το μέγαρο της Εμπορικής Λέσχης καί το ΜΟΝΤΕΡΝ μεταφέρθηκε στο ισόγειο του. Η αίθουσα του καινούργιου σινεμά ήταν χωρισμένη σε δυο θέσεις.Το εισιτήριο για τα μπροστινά καθίσματα ,ήταν φθηνότερα από αυτά για τα πίσω.Ετσι γινόταν κάποιος ταξικός διαχωρισμός.
Καθώς στους παραλιακούς κινηματογράφους σύχναζαν οι αστοί και ο καλός κόσμος, η παρουσία του λαϊκού «Μοντέρν» ανάμεσά τους άρχισε να τούς ενοχλεί. Το Δεκέμβριο του 1924 η αστυνομία διέταξε το κλείσιμο του «διότι δεν αντεπεκρίνετο προς τους κανόνας της καθαριότητος και του συχνού αερισμού». Μετά την καθαριότητα και βάψιμο των τοίχων επέτρεψε πάλι το άνοιγμα αλλά δεν σταμάτησαν οι επιστολές και σχόλια των εφημερίδων που κατάγγελλαν την χαμηλή ηθική των ταινιών, ζητώντας επίμονα το κλείσιμό του.
ΗΛΥΣΙΑ
Με εξαιρετικά θορυβώδη τρόπο ξεκίνησε τη λειτουργία του, το1930, ο κινηματογράφος «Ηλύσια» αφού για την επιλογή του ονόματός του οργανώθηκε δημοψήφισμα. Ηταν η πρώτη φορά που έγινε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα.
Μέχρι το 1928 στήν αυλή τής Νέας Παναγίας καί γύρω από αυτήν υπήρχαν σπίτια παλιών Σαλονικιών,πού δέν κάηκαν στή πυρκαγιά το 1917.Τα σπίτια αυτά κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους ο Φλωρινιώτης επιχειρηματίας Χατζηνάκος έκτισε τον κινηματογράφο “Ηλύσια”,παρά την αντίδραση των κατοίκων της περιοχής που υποστήριζαν πως είναι αμαρτία να λειτουργεί σινεμά τόσο κοντά στην εκκλησία. Ο κινηματογράφος τελικά κτίσθηκε και εγκαινιάστηκε στις 18 Οκτωβρίου 1930.
Οι αμύντορες τής ηθικής,ο επίσκοπος Απασείας Βασίλειος Μαγκρίώτης καί ορισμένοι Γυμνασιάρχες απαγόρευσαν στούς μαθητές να παρακολουθήσουν τήν ταινία επι ποινή αποβολής από όλα τα σχολεια τής Θεσσαλονίκης.Επί τρείς βδομάδες όμως το σινεμά ήταν γεμάτο με μαθητόκοσμο καί στίς τελευταίες προβολές μα τούς ηθικολόγους.
Η καταστροφική πυρκαγιά του 1917 άλλαξε τη μορφή της πόλης και επηρέασε, όπως ήταν φυσικό, και το κινηματογραφικό τοπίο. Ηταν η εποχή που άρχισε να δημιουργείται εκεί μια νέα κινηματογραφική «πιάτσα». Το «Πατέ» ήταν το μεγαλύτερο θύμα της πυρκαγιάς, καταστράφηκε ολοσχερώς και με ειδική άδεια γκρεμίστηκε το 1919 και ξαναγενήθηκε στή νέα του πιά θέση Βασιλίσσης Όλγας και Οθωνος τότε ενώ το 1920 άνοιξε ένας ακόμη κινηματογράφος, το «Ροαγιάλ» στην οδό Αγίου Δημητρίου 132.
Πηγή: Αρχείο Μάνου Μαλαμίδη
foto: theodosiou.wordpress.com
