Πρόσωπα υψηλoύ status που διαμένουν σε ακριβά προάστια εμφανίζονται ως στρατηγικοί κακοπληρωτές, που αθετούν δηλαδή βάσει στρατηγικής την πληρωμή των δανειακών τους υποχρεώσεων. Οι τράπεζες έχουν εντοπίσει έναν σημαντικό αριθμό αυτής της κατηγορίας των οφειλετών, μέσα από εμβάσματα που έχουν κάνει στο εξωτερικό, αγορές μέσω καρτών πολυτελών αντικειμένων, κοσμημάτων, αλλά και μέσω του πολυτελούς τρόπου ζωής που κάνουν.
Παρά το γεγονός ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές δεν είναι φαινόμενο της κρίσης, η ανενόχλητη δράση τους και η γιγάντωση του προβλήματος μέσα από μια γενικευμένη κατάσταση ατιμωρησίας διεύρυναν εν μέσω κρίσης τον ηθικό κίνδυνο, επιβαρύνοντας εκείνους που πραγματικά χρειάζονται βοήθεια και εκείνους που είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Η εκτόξευση των «κόκκινων» δανείων στα 107 δισ. ευρώ καθιστά τον εντοπισμό τους άμεση προτεραιότητα, στον βαθμό που πρόκειται για κατηγορία οφειλετών με υψηλά δάνεια. Ολες οι αναλύσεις συμπίπτουν στο συμπέρασμα ότι ένας στους πέντε δανειολήπτες με «κόκκινα» δάνεια ανήκει στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών, ενώ κοντά, και συγκεκριμένα μία στις επτά, είναι και η εκτίμηση για τις επιχειρήσεις-στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Τα χαρακτηριστικά της «φυλής» των στρατηγικών κακοπληρωτών, όπως έχουν εντοπιστεί από τις τράπεζες, είναι η παύση πληρωμής του δανείου τους για πάνω από δύο, τρία ή ακόμη και πέντε χρόνια. Εντούτοις, πολλοί από αυτούς διατηρούν θυρίδα ή έχουν στείλει χρήματα στο εξωτερικό, συνήθως μικρά ποσά και πάντα μέσα από λογαριασμούς που τηρούν σε άλλες τράπεζες. Σταθερά πραγματοποιούν αγορές ειδών που υπερβαίνουν την οικονομική τους δυνατότητα. Συστηματικά επίσης αγνοούν τις κλήσεις των τραπεζών ή των εισπρακτικών εταιρειών στις οποίες έχει ανατεθεί η ενημέρωση για την καθυστέρηση στην οφειλή της. Ενίοτε κάποιοι από αυτούς εμφανίζονται στην τράπεζα συνήθως με την παρέμβαση ενός «γνωστού» προσώπου και προτείνουν την εξόφληση του υπολοίπου της οφειλής στεγαστικού δανείου (συνήθως είναι μεγάλα δάνεια της τάξης των 300.000, 400.000 ή 500.000 ευρώ) έναντι ενός γενναίου «κουρέματος». Εχει προηγηθεί φυσικά η παύση πληρωμών της μηνιαίας δόσης, που μπορεί να είναι π.χ. 1.000 ευρώ. Σύνηθες είναι επίσης ότι η πλειονότητα αυτών των δανειοληπτών είχε την πρόνοια να μεταβιβάσει εγκαίρως το μη υποθηκευμένο μέρος της περιουσίας που είχε σε συγγενείς, αλλά δεν λείπουν και περιπτώσεις που συμπεριφέρονται προκλητικά και δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια να αποκρύψουν τον πολυδάπανο βίο τους.
Πρόσφατη έρευνα μεγάλης συστημικής τράπεζας επιβεβαιώνει ότι σημαντικό μέρος των στρατηγικών κακοπληρωτών εντοπίζεται μεταξύ αυτών που έχουν προσφύγει στον νόμο 3869, δηλαδή στον νόμο Κατσέλη. Δεν είναι τυχαίο ότι το 40% των περιπτώσεων που καταφεύγουν στον νόμο Κατσέλη απορρίπτεται από τα δικαστήρια. Πολλοί από αυτούς μάλιστα απορρίπτονται για τυπικούς λόγους και ο πιο συνήθης από αυτούς είναι ότι δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του νόμου, επειδή διαθέτουν π.χ. την εμπορική ιδιότητα, γεγονός που αποδίδεται σε καταχρηστική προσφυγή βάσει στρατηγικής, δηλαδή στην πρόθεσή τους να κερδίσουν χρόνο.
Δίπλα στην κατηγορία της αθέτησης των πληρωμών βάσει στρατηγικής, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό, που υπολογίζεται στο 20% έως 30%, το οποίο βρίσκεται σε πραγματική αδυναμία να καταβάλει τη δόση των δανείων του. Σημαντικό, γύρω στο 50%, είναι και το ποσοστό εκείνων που μπορούν να πληρώσουν έστω και με δυσκολία, αλλά προσβλέπουν σε «κούρεμα» της οφειλής τους είτε γιατί οι αξίες των ακινήτων έχουν πέσει και θεωρούν αυτή την προσδοκία δικαιολογημένη είτε γιατί είναι μεταξύ αυτών που νιώθουν αδικημένοι διαπιστώνοντας ότι η κοινωνία επιβραβεύει με την ανοχή της την ανομία. Η αποκάλυψη των στρατηγικών κακοπληρωτών είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση για τις τράπεζες, στον βαθμό που κοινός τόπος είναι η αποφυγή αθέτησης της πληρωμής δανείου ή δανείων σε τράπεζα στην οποία δεν τηρούν τις καταθέσεις τους. Η απουσία μιας κοινής βάσης δεδομένων και ενός πλαισίου αποτελεσματικής συνεργασίας των τεσσάρων συστημικών τραπεζών –πόσο μάλλον των υπολοίπων μικρότερων τραπεζών– είναι η βασική αιτία που ερμηνεύει την αδυναμία του τραπεζικού συστήματος να αντιμετωπίσει την απειλή των στρατηγικών κακοπληρωτών.
Το περιουσιολόγιο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ικανό εργαλείο για τον εντοπισμό παρόμοιων περιπτώσεων, που με προκλητικό τρόπο και κυνισμό κρύβονται πίσω από τα κενά του κρατικού ή του ιδιωτικού συστήματος. Αρωγός φυσικά σε αυτή την πρακτική υπήρξε το θεσμικό πλαίσιο που επέτρεψε την απαγόρευση των πλειστηριασμών ακινήτων για οκτώ συναπτά έτη.
