Δραματική προειδοποίηση για τις συνέπειες που θα έχει η περαιτέρω καθυστέρηση στο κλείσιμο της αξιολόγησης απευθύνει – σε αποκλειστική του συνέντευξη στο Capital.gr – ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Δεν είμαστε ακόμα σε αδιέξοδο, αλλά είμαστε πολύ κοντά στον τοίχο σημειώνει, την ίδια στιγμή που οι πληροφορίες από το κυβερνητικό στρατόπεδο κάνουν λόγο για διαπραγματεύσεις που συνεχίζονται, κυρίως στο μέτωπο των εργασιακών.
Του Μανόλη Καψή από capital.gr
«Έχουμε ήδη τα πρώτα αρνητικά αποτελέσματα στην οικονομία», προσθέτει ο Γ. Στουρνάρας, μια διατύπωση που μοιάζει μάλλον με τον ορισμό του understatement, όταν η αγορά έχει παγώσει, τα χρέη του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα έχουν πιάσει ταβάνι, η εκροή των καταθέσεων συνεχίζεται, η εξάρτηση των Τραπεζών απο τον ELA αυξάνεται για πρώτη φορά εδώ και δυο χρόνια, η οικονομία επέστρεψε στην ύφεση και η κρίση εμπιστοσύνης διευρύνεται.
Για τον συνομιλητή του Γ. Στουρνάρα είναι σαφές ότι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας χρησιμοποιεί αυτή την τόσο διπλωματική γλώσσα, γιατί δεν θέλει να βάλει τρικλοποδιά στην κυβέρνηση. Αναγνωρίζει ότι πολιτικά η συμφωνία είναι δύσκολη και θέλει να βοηθήσει σε μια κατάληξη (χωρίς ατύχημα) της διαπραγμάτευσης. Δεν θέλει να εμφανιστεί ότι «νουθετεί» την κυβέρνηση. Δεν θέλει να δημιουργήσει περιττή ένταση. Άλλωστε η καλή χημεία του Γ. Στουρνάρα με το σημερινό οικονομικό επιτελείο είναι γνωστή στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Οι πληροφορίες από την κυβέρνηση θέλουν την συμφωνία ή καλύτερα το περίγραμμά της να έχει πλέον διαμορφωθεί, και μένει πλέον στον πρωθυπουργό να αποφασίσει αν η κυβέρνηση «αντέχει πολιτικά» να κλείσει την αξιολόγηση. Περνάει η συμφωνία απο την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ; Ή θα επιχειρήσει άλμα στο κενό…
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο μπροστά μας» προειδοποιεί πάντως ο Γ. Στουρνάρας, που ξορκίζει το ενδεχόμενο της ρήξης και της προσφυγής στις κάλπες. «Έχουμε καλύψει το 90% της απόστασης για να τελειώσει το πρόγραμμα» δηλώνει στο Capital.gr ο Γ. Στουρνάρας, δεν έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε πισωγύρισμα. Ήδη η Τράπεζα της Ελλάδος αναθεωρεί προς τα κάτω την πρόβλεψη της για την ανάπτυξη το ’17 μετά το πολύ κακό 4 τρίμηνο του 2016, ενώ τυχόν περαιτέρω καθυστέρηση στο κλείσιμο της συμφωνίας μπορεί, ξεκαθαρίζει ο διοικητής της ΤτΕ, να ξαναρίξει σε ύφεση την ελληνική οικονομία ολόκληρο το 2017. Ήδη η Citi προβλέπει ύφεση όλο το α’ εξάμηνο του ’17, ενώ προς τα κάτω αναθεώρησε την πρόβλεψη της για την ανάπτυξη και η Barclays.
Η συμφωνία ούτως ή άλλως θα είναι οδυνηρή. Θα προβλέπει την μείωση των συντάξεων από το 2018, την μείωση του αφορολόγητου, ενώ οι προσπάθειες για επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων στην οποία είχε ποντάρει πολλά η κυβέρνηση θα μείνει στα χαρτιά. «Αυτό που δεν πρέπει επ’ ουδενί να τεθεί σε αμφιβολία, εξηγεί ο Γ. Στουρνάρας, είναι η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας»…. Exit για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Και οι συντάξεις; «Το ερώτημα είναι: Θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το ασφαλιστικό με αύξηση των εισφορών ή με μείωση των συντάξεων;» Το αφορολόγητο; «Αν συνδυαστεί με μείωση των φορολογικών συντελεστών» έχει κάτι το θετικό, προσθέτει.
Σε κάθε περίπτωση «αφήστε πρώτα να δούμε τη συμφωνία»… επιμένει συναινετικά ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, αφήνοντας τον συνομιλητή του να καταλάβει ότι αναγνωρίζει πως μια συμφωνία πρέπει να είναι αποδεκτή πολιτικά από την κυβέρνηση που την υπογράφει.
Μένει να δούμε τα αντίμετρα… Η ομάδα του Μαξίμου προσπαθεί να πείσει ότι το ισοζύγιο των μέτρων θα είναι μηδενικό. Για κάθε ευρώ επιβάρυνσης, θα υπάρχει ένα ευρώ ελάφρυνση. Too good to be true..
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
– Κύριε Στουρνάρα, πόσο μπορεί να διαρκέσει ακόμη η διαπραγμάτευση; Φτάνουμε στο σημείο μηδέν; Φτάνουμε στον τοίχο;
Κοιτάξτε, όχι δεν είμαστε ακόμη σε τοίχο. Πάντως η Τράπεζα της Ελλάδος ενθαρρύνει την κυβέρνηση να την κλείσει το συντομότερο δυνατό.
– Ο κ. Τσακαλώτος είπε αν φτάσουμε Μάιο καήκαμε. Ο κ. Χουλιαράκης είπε καλύτερα μια κακή συμφωνία νωρίς, παρά μια καλή πιο αργά. Πως συμβιβάζονται αυτές οι δηλώσεις με οκτάμηνη καθυστέρηση;
Ναι, και στο παρελθόν υπήρχαν καθυστερήσεις. Αυτή την φορά όμως είναι ακόμη μεγαλύτερη η καθυστέρηση. Άρα πρέπει να κλείσει. Έχει καθυστερήσει αρκετά. Έχουμε ήδη τα πρώτα αρνητικά αποτελέσματα στην οικονομία. Νομίζω, αν θέλουμε να πιάσουμε τους στόχους φέτος, θα πρέπει η συμφωνία να κλείσει το συντομότερο δυνατό.
– Το τέταρτο τρίμηνο του 2016 είχαμε ύφεση. Η ύφεση που παρατηρήθηκε έχει σχέση με την καθυστέρηση στη διαπραγμάτευση;
Βεβαίως έχει σχέση. Ο λόγος που δεν είχαμε θετικό τελευταίο τρίμηνο είναι η πολύ μεγάλη πτώση των επενδύσεων. Στο μέρος που αφορά ιδιωτικές επενδύσεις έχει να κάνει με την αβεβαιότητα από τη διαπραγμάτευση.
– Υπάρχει κίνδυνος να έχουμε ύφεση σε όλη τη διάρκεια του 2017 λόγω της καθυστέρησης;
Προς το παρόν όχι, αλλά εάν καθυστερήσει κι άλλο δεν αποκλείεται τίποτα. Όσο καθυστερεί, τόσο χάνουμε το στόχο.
– Μπορούμε να αποτιμήσουμε το κόστος της καθυστέρησης στην πραγματική οικονομία;
Μπορούμε. Έχουμε μια πρώτη ένδειξη που είναι το carry over από το τελευταίο περυσινό τρίμηνο στο τωρινό έτος και είναι 0,6%.
– Αυτό θα έχει επιπτώσεις… ενδεχομένως θα ζητηθούν και περαιτέρω…
Των άλλων παραγόντων παραμενόντων σταθερών -αυτός είναι ένας πολύ τεχνικός όρος, σημαίνει όμως ότι αν τίποτα δεν αλλάξει και αν κλείσει η συμφωνία τώρα-, το γεγονός ότι είχαμε αυτό το κακό τρίμηνο, το τελευταίο τρίμηνο του 2016, σημαίνει ότι η ανάπτυξη -αν εμείς παραδείγματος χάριν που λέγαμε ότι θα είναι 2,5%- θα είναι 1,9%. Το 0,6% είναι περίπου μισή μονάδα του ΑΕΠ, είναι…
-… ένα δισεκατομμύριο.
Είναι σημαντικό ποσό.
– Εσείς μιλάτε και με τους δανειστές και με το οικονομικό επιτελείο. Που οφείλεται η οκτάμηνη καθυστέρηση;
Προφανώς στο ότι δεν συμφωνεί η κυβέρνηση με τα αιτήματα των δανειστών.
– Αυτό είναι προφανές.
Αυτό είναι.
– Που βρίσκεται η μεγάλη εμπλοκή;
Φαίνεται ότι είναι μια σειρά από θέματα: είναι τα εργασιακά, είναι το ενεργειακό, είναι η μείωση των συντάξεων μετά το τέλος της περιόδου του προγράμματος. Είναι θέματα δύσκολα. Αυτό που θέλω να πω όμως είναι το εξής -και αυτή είναι η ουσία που πρέπει να κρατήσουμε. Από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα έχουμε καλύψει το 90% της απόστασης που πρέπει να καλύψουμε μέχρι που να τελειώσει το πρόγραμμα. Άρα μένει ένα 10%. Είναι πολύ μικρό σε σχέση με την απόσταση που έχει καλυφθεί. Δεν αξίζει για αυτό το 10% να χάνουμε στόχους και μάλιστα σημαντικούς.
– Το αίτημα πάντως για μείωση των συντάξεων ακούγεται ως μια υπερβολική απαίτηση των δανειστών. Είναι όντως υπερβολική;
Είναι πολύπλοκο θέμα. Δεν θα ήθελα στο μικρό αυτό διάστημα που έχουμε εδώ… Αν θέλετε να μιλήσουμε για το συνταξιοδοτικό πολύ ευχαρίστως. Είναι όμως μεγάλο θέμα. Το ερώτημα είναι: προτιμούμε να λύσουμε το ασφαλιστικό με αύξηση εισφορών ή με μείωση συντάξεων. Το ερώτημα αυτό είναι.
– Και το αφορολόγητο είναι μια πολύ δύσκολη δοκιμασία για την κυβέρνηση, η περαιτέρω μείωση του αφορολόγητου… Ακατανόητη ενδεχομένως και στον κόσμο.
Εάν η μείωση του αφορολόγητου συνδυαστεί και με μείωση φορολογικών συντελεστών έχει κάτι θετικό. Γι’ αυτό ας περιμένουμε να κλείσει το πακέτο, πριν το κρίνουμε.
– Η κυβέρνηση λέει ότι είναι παράλογο η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη στην οποία δεν ισχύουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις. Εύλογη η ένσταση της κυβέρνησης…
Ναι, από την άλλη μεριά όμως μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του 2000 χάσαμε πολύ μεγάλο μέρος της ανταγωνιστικότητας από την πλευρά του μοναδιαίου κόστους εργασίας. Κι αυτό δεν πρέπει να ξαναγίνει. Από τότε μέχρι σήμερα έχουμε καλύψει αυτή την απόσταση. Άρα θα πρέπει οι όποιες ρυθμίσεις στο εργασιακό να μην θίξουν πάλι την ανταγωνιστικότητα. Διότι με ιδρώτα και αίμα την κερδίσαμε πάλι. Δηλαδή το ότι από το 2010 μέχρι σήμερα έχει εξαφανιστεί το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Αυτό δεν πρέπει να χαθεί πάλι.
– Ήταν σοφή η ιδέα να συνδέσει η κυβέρνηση τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με τη Διακήρυξη της Ρώμης;
Δεν θέλω να το κρίνω αυτό. Δεν θέλω να μπω σε πολιτικά ζητήματα. Δεν με αφορούν.
– Εκτιμάτε ότι θα φτάσουμε σύντομα σε λύση και σε συμφωνία ή έχουμε πολύ χρόνο μπροστά μας;
Πολύ χρόνο μπροστά μας δεν έχουμε. Για αυτό και εύχομαι να τελειώσουμε γρήγορα.
-Εάν δεν υπάρξει συμφωνία και πάμε σε εκλογές;
Αυτό είναι ένα σενάριο το οποίο δεν είναι επιθυμητό, από πλευράς οικονομικής.
– Οι επιπτώσεις ποιες μπορεί να είναι;
Περαιτέρω καθυστέρηση και άρα απώλεια στόχων. Στόχων στην πραγματική οικονομία, στόχων δημοσιονομικών, στόχων κόκκινων δανείων.
