Η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού των Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στη Μόσχα αυτή την εβδομάδα εξελίσσεται στο πρώτο διπλωματικό τεστ για την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ αναφορικά με τη διαμόρφωση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων, αλλά και την επίλυση του αιματηρού εμφυλίου στη Συρία.
Πριν από το αμερικανικό πολλαπλό πυραυλικό πλήγμα κατά της αεροπορικής βάσης στη Συρία, η ατζέντα της επίσκεψης του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ στο Κρεμλίνο, κυριαρχούνταν ήδη από θέματα ζωτικής σημασίας για την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων. Μεταξύ αυτών, η υπόθεση εμπλοκής της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές του 2016, η παραβίαση από τη Μόσχα μιας σημαντικής συμφωνίας για τον έλεγχο των εξοπλισμών, αλλά και το ενδεχόμενο ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Ωστόσο, τώρα ο Τίλερσον (πρώην πρόεδρος του ενεργειακού κολοσσού της Exxon-Mobil) χωρίς επαρκή διπλωματική εμπειρία στο χειρισμό παρόμοιων καταστάσεων, έχει επιφορτιστεί με την αποστολή της αποφυγής περαιτέρω όξυνσης των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων. Παράλληλα, ο ίδιος, θα προσπαθήσει να πείσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για την ανάγκη καταστροφής όσων χημικών όπλων έχουν απομείνει στα χέρια του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ, αλλά και για την άσκηση από τη Μόσχα, πιέσεων στον Άσαντ προκειμένου να διαπραγματευτεί το μέλλον της Συρίας.
Από την άλλη μεριά, η Ρωσία και το Ιράν αποτελούν τους στρατηγικούς συμμάχους του Άσαντ για τη διατήρησή του στην εξουσία, παρά το γεγονός ότι ο στρατός της Συρίας δεν ελέγχει το σύνολο των εδαφών της χώρας.
Ο Τίλερσον έχει δηλώσει ότι δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να δείχνουν ότι η Ρωσία είχε λάβει από πριν γνώση της χρήσης χημικών όπλων, στην επίθεση της προηγούμενης Τρίτης . Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ σχεδιάζει στις μεθαυριανές συνομιλίες να παροτρύνει τη Μόσχα, προκειμένου να επανεξετάσει την υποστήριξη που παρέχει στον Άσαντ. «Ελπίζω ότι μπορούμε να έχουμε εποικοδομητικές συνομιλίες με τη ρωσική κυβέρνηση και τον ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, ενώ η Μόσχα μπορεί να υποστηρίξει μία διαδικασία με στόχο την εδραίωση της σταθερότητας στη Συρία», δήλωσε χθες ο Τίλερσον στην κυριακάτικη εκπομπή «The Week» του τηλεοπτικού δικτύου ABC.
Η πυραυλική επίθεση των ΗΠΑ κατά της Συρίας είχε αποτρεπτικό χαρακτήρα ως προς το ενδεχόμενο επανάληψης της χρήσης χημικών όπλων από τον στρατό της Συρίας. Διπλωματικοί αναλυτές στην Ουάσιγκτον εκτιμούν ότι η επίθεση ενδυναμώνει τη διπλωματική ισχύ της επίσκεψης Τίλερσον στη Ρωσία, ενώ το πρόγραμμα του Αμερικανού ΥΠΕΞ περιλαμβάνει συναντήσεις τόσο με τον Πούτιν, όσο και με τον Λαβρόφ.
«Η αποφασιστικότητα της αμερικανικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει πολεμικά μέσα δημιουργεί δυναμική ενίσχυσης της ισχύος της διπλωματίας», τονίζει ο Άντονι Μπλίνκεν αναπληρωτής ΥΠΕΞ επί υπουργίας του Τζον Κέρι. Η αμερικανική πυραυλική επίθεση που πραγματοποιήθηκε σε χρονικό διάστημα λιγότερο των τριών ημερών από την επίθεση με τα χημικά όπλα θα καταστήσει ξεκάθαρο στη Μόσχα ότι η Ουάσιγκτον θα θεωρεί τη Ρωσία υπεύθυνη για τις ενέργειες του Άσαντ, είπε ο Μπλίνκεν που υποστήριξε ότι ο Τίλερσον πρέπει να είναι ιδιαιτέρως ρεαλιστικός στις επαφές του αναφορικά με τον Άσαντ. Έτσι, σύμφωνα με τον ίδιο, το μήνυμα που θα πρέπει να σταλεί από τις ΗΠΑ θα πρέπει να καθιστά σαφές ότι: «αν η Ρωσία δεν μπορεί να συγκρατήσει τον Άσαντ, τότε, οι ΗΠΑ θα αναλάβουν περαιτέρω δράση».
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ υποστήριξε την προηγούμενη Πέμπτη ότι η Ρωσία «απέτυχε ως προς την ευθύνη που είχε», προκειμένου ν’ απομακρυνθεί το οπλοστάσιο χημικών όπλων από τον έλεγχο της Δαμασκού σύμφωνα με τις προβλέψεις της συμφωνίας του 2013. Η εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με προηγούμενες δηλώσεις του Τίλερσον δηλώνει ότι είτε η Ρωσία έχει συνενοχή στη χρήση του χημικού αερίου ή ότι «δεν μπόρεσε να διαχειριστεί την ευθύνη που είχε».
Η εξασφάλισης μιας δέσμευσης από τη Μόσχα για την εξάλειψη του οπλοστασίου χημικών όπλων του Άσαντ, είναι πιθανό να αποτελέσει το πρώτο ζήτημα στην ατζέντα των διαβουλεύσεων που θα έχει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ στο Κρεμλίνο, εκτιμά η Έβελιν Φαρκάς, πρώην αναπληρωτής βοηθός υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, για τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ευρασία στην κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα.
Από την άλλη μεριά, οι πρόεδροι της Ρωσίας και του Ιράν είχαν χθες τηλεφωνική επικοινωνία στη διάρκεια της οποίας, χαρακτήρισαν «ανεπίτρεπτες» τις επιθετικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά της Συρίας, όπως μετέδωσε ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS. Επίσης, το κέντρο πολεμικού συντονισμού μεταξύ της Ρωσίας, του Ιράν, του Ιράκ, αλλά και της οργάνωσης Χεζμπολάχ που εδρεύει στη Βαγδάτη, έδωσε με ανακοίνωσή του, έμφαση στην «απελευθέρωση» της Συρίας, χαρακτηρίζοντας ως «παράνομη» την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στις βόρειες περιοχές της χώρας.
Υπό την παραπάνω λογική των εξελίξεων, η επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ στη Μόσχα προσλαμβάνει, πέραν του πλαισίου των διμερών σχέσεων, σαφή χαρακτηριστικά διεθνούς γεωπολιτικής δυναμικής με περιφερειακά χαρακτηριστικά, με τους συμμάχους του Άσαντ να έχουν (ήδη) εκφραστεί για τις προθέσεις τους.
