Αδυνατώ αυτή τη στιγμή να γράψω γι’ αυτά που αισθάνθηκα βλέποντας τους χώρους στους οποίους μεταφέρθηκαν οι πρόσφυγες από την Ειδομένη. Είμαι πολύ κουρασμένος, περισσότερο ψυχικά παρά σωματικά, και μόνον η οργή με κρατάει ενεργό και δραστήριο. Λίγες γραμμές μόνον ως αναγκαίο συνοδευτικό κείμενο σε κάποιες φωτογραφίες που υποσχέθηκα στους/στις πρόσφυγες ν’ αναρτήσω. Κι’ αυτές ακόμη οι φωτογραφίες λίγες, καθώς ντρεπόμουν να φωτογραφίσω, αλλά η δική τους παρότρυνση ήταν πιο ισχυρή.
Σήμερα κατάλαβα γιατί δυσπιστούσαν -τόσο πολύ περισσότερο από εμένα- στα λόγια αυτής της Πολιτείας, και προτιμούσαν να μένουν στις λάσπες της Ειδομένης. Στην ερώτηση που δέχτηκα παρά πολλές φορές τους τελευταίους μήνες, αν θεωρώ ότι θα ήταν καλύτερα γι’ αυτούς/ες αν έφευγαν από εκεί και επέλεγαν την παραμονή σε κάποιες από τις επίσημες δομές, απαντούσα ότι μάλλον θα ήταν προτιμότερο να το κάνουν.
Η δική μας απόφαση ν’ ανοίξουμε το σπίτι μας δεν ήταν «μήνυμα προς την κοινωνία» (όπως σχολίασε κάποιος δημοσιογράφος κι έσπευσα να τον διορθώσω), ήταν μήνυμα προς τους ανθρώπους στην Ειδομένη ότι πολλοί και πολλές από εμάς δεν αντέχουμε να τους βλέπουμε να ζουν σε τέτοιες συνθήκες, ότι τους θέλουμε κοντά μας να μοιραστούμε τα προβλήματά τους, να διεκδικήσουμε από κοινού λύσεις, να υπερασπιστούμε με επιτυχία την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Άκουγαν την άποψή μου με ευγένεια, δυσκολεύονταν όμως να την ακολουθήσουν. «Να οφείλεται άραγε αυτό στο γεγονός ότι δικές τους γνώσεις και πληροφορίες είναι λιγότερες από τις δικές μου», αναρωτιόμουν. Σήμερα επισκέφτηκα δύο από τα Κέντρα Φιλοξενίας όπου μεταφέρθηκαν. Ομολογώ: αυτοί είχαν δίκιο με τη δυσπιστία τους. Ναι υπάρχουν και χειρότερα μέρη από την Ειδομένη, και είναι (κάποια από) αυτά που τους προσφέρει η Ελληνική Πολιτεία.
Πως κατάφεραν και τα βρήκαν, αφού πόδια επισήμου ποτέ δεν πάτησαν στα μέρη εκείνα; Μέσα από ποια μονοπάτια της σκέψης οδηγήθηκαν σ’ αυτές τις αποφάσεις; Ποια να είναι άραγε η εικόνα που έχουν για τους/τις πρόσφυγες και τις ανάγκες τους, είναι ακόμα εικόνα ανθρώπων σαν κι εμάς;
Μακριά, πολύ μακριά από το δικό μας κόσμο, να μην ερχόμαστε σ’ επαφή, ούτε να βλεπόμαστε, ούτε ν’ ακουγόμαστε, ούτε καν να γεννιέται η σκέψη ότι κάπου εδώ είναι κι αυτοί. Μόνο η αδιάκοπη κυκλοφορία στην εθνική οδό, που περνάει πάνω από το κεφάλι τους, θα θυμίζει σ’ αυτούς/ες και τα παιδιά τους ότι υπάρχει ο δικός μας κόσμος, όμοιος μ’ αυτόν που είχαν κι εκείνοι πριν τον πόλεμο και όμοιος μ’ αυτόν που επιθυμούν και πάλι να βρουν. Εμείς όμως θα περνούμε από δίπλα τους με ταχύτητα 120 χιλιομέτρων, πώς να προσέξουμε στο βάθος τον άλλο, τον εντελώς διαφορετικό κόσμο που ετοίμασε γι’ αυτούς η δική μας πολιτική ηγεσία!
Από τις λάσπες της Ειδομένης μεταφέρθηκαν στη μέρα-νύχτα σκοτεινή, εγκαταλελειμμένη από χρόνια αποθήκη της SOFTEX, οι έξι τουαλέτες έξω, για εκατοντάδες προσφύγων. Δεν μπορούσα μέχρι προχθές να φανταστώ ότι θα ερχόταν μια στιγμή που οι πρόσφυγες θα νοσταλγούσαν τις συνθήκες διαβίωσης της Ειδομένης. Nάτη όμως που ήρθε.
Και χαρακτηριστική για την εποχή μας είναι η διαμετρικά αντίθετη άποψη του αλλοδαπού μέλους μιας νεότευκτης «Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης» ότι «ο χώρος αυτός δίνει πολλές δυνατότητες παρέμβασης». Την εκφράζει με ενθουσιασμό, διαβεβαιώνει ότι θα καταφέρει να κάνει την αποθήκη παράδεισο, και στην ερώτηση αν έχει τέτοια άδεια, παραπέμπει στις εξαιρετικές σχέσεις της ηγεσίας της δικής τους οργάνωσης με τη δική μας κυβέρνηση. GONGO (Government Oriented NGO)!
Εκατό μέτρα παραπέρα μερικές δεκάδες σκηνές στημένες επάνω σε χοντρό χαλίκι. Λάσπες ασφαλώς δεν θα υπάρχουν, αλλά ούτε δυνατότητα να περπατήσεις χωρίς χοντρά παπούτσια. Για θέα απέναντι τα διυλιστήρια της ΕΚΟ. Παντού σκόνη από τις χωματουργικές εργασίες που γίνονται για τη διεύρυνση του στρατοπέδου.
«Έτοιμα όλα», είπε ο υπουργός, που πάει να πει: «γι’ ανθρώπους προφανώς δεν κάνουν, αλλά για πρόσφυγες αρκούν».
Λένε «μη βιάζεστε, όλα θα γίνουν καλύτερα», αλλά σήμερα κατάλαβα για άλλη μια φορά: Τίποτε το καλό δεν γίνεται, αν δεν το κάνουμε εμείς! Συνεπώς, θα είμαστε εκεί, όπως είμασταν και στην Ειδομένη. Μέρα και νύχτα.
Κείμενο και φωτογραφίες του καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργου Τσιάκαλου
