Έξι συμπεράσματα από τις βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία
του Αϊκάν Ερντεμίρ*
Αφού έχασε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία για πρώτη φορά τα τελευταία 12 χρόνια, τον περασμένο Ιούνιο, το ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) επέστρεψε χθες αυτοδύναμο στην εξουσία. Ο Πρόεδρος Ταγίπ Ρετζέπ Ερντογάν, που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει παραμείνει υπεράνω της πολιτικής αντιπαράθεσης, απέδειξε την πολιτική του δεξιοτεχνία. Παρόλο που το ΑΚΡ δεν κέρδισε την πλειοψηφία που ήθελε για να επιβάλει ένα προεδρικό σύστημα, κέρδισε την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και θα κυβερνήσει την Τουρκία τα τέσσερα επόμενα χρόνια.
Από τις χθεσινές εκλογές μπορούν να εξαχθούν έξι συμπεράσματα.
1) Η βία αποφέρει καρπούς. Μετά τις τελευταίες εκλογές έχουν αυξηθεί τα κρούσματα βίας και τρομοκρατίας, με δράστες το τουρκικό κράτος, το ΡΚΚ και τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους». Ο Ερντογάν φαίνεται ότι πέτυχε τον στόχο του, αποσπώντας ψήφους τόσο Τούρκων εθνικιστών (που την περασμένη φορά ψήφισαν το ακροδεξιό ΜΗΡ) όσο και θρησκευόμενων Κούρδων (που είχαν ψηφίσει το φιλοκουρδικό HDP). Η υπόσχεση του ΑΚΡ για ισχυρή ηγεσία, ασφάλεια και σταθερότητα φαίνεται ότι έπεισε ένα εκλογικό σώμα που ανησυχεί για την έκρηξη βίας. Κατά ειρωνικό τρόπο, η εκστρατεία του ΡΚΚ εναντίον του Ερντογάν βοήθησε τον τελευταίο.
2) Η Τουρκία οδηγείται σε ενίσχυση του αυταρχισμού. Παρόλο που το ΑΚΡ έχασε την πλειοψηφία τον περασμένο Ιούνιο, κατάφερε να κυβερνήσει την Τουρκία χωρίς να μοιραστεί την εξουσία με την αντιπολίτευση, με εξαίρεση ένα διάστημα 25 ημερών κατά το οποίο είχε δύο υπουργούς από το HDP. Το ΑΚΡ χρησιμοποίησε αυτό το πεντάμηνο για να καταστείλει Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, να κλείσει εφημερίδες και να τρομοκρατήσει δημοσιογράφους. Από τη στρατηγική αυτή επωφελήθηκε ο Ερντογάν, που πιθανότατα θα λύσει τώρα τους λογαριασμούς του και με τα υπόλοιπα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, υπονομεύοντας ακόμη περισσότερο τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
3) Το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) ήρθε για να μείνει. Το κόμμα αυτό ήταν το πρώτο φιλοκουρδικό κόμμα στην ιστορία της Τουρκίας που υπερέβη το όριο του 10% για την είσοδο στη Βουλή. Παρά την αποτυχία της ειρηνευτικής διαδικασίας και την κλιμάκωση της βίας από το ΡΚΚ, κατάφερε να το υπερβεί εκ νέου, έστω και με απώλειες. Πέρασε σε έδρες το ακροδεξιό κόμμα και αναδείχθηκε σε τρίτη δύναμη για πρώτη φορά στην ιστορία. Αν μπορέσει τώρα να εξουδετερώσει τις σκληροπυρηνικές τακτικές του ΡΚΚ, που βοήθησαν τις αυταρχικές φιλοδοξίες του Ερντογάν, θα αποκτήσει ρίζες στο τουρκικό πολιτικό σύστημα.
4) Το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης αυτοκτόνησε. Οι εθνικιστές ήλπιζαν να εκμεταλλευτούν την αντίδραση της κοινής γνώμης στη βία του ΡΚΚ, αλλά αντί γι? αυτό έχασαν το ένα τέταρτο των ψήφων τους. Και αυτό, επειδή μετά τις εκλογές του Ιουνίου αρνήθηκαν να εισέλθουν σε οποιονδήποτε συνασπισμό και εκδίωξαν από τις λίστες τους τα πιο ικανά στελέχη. Ακόμη και ακροδεξιοί ψηφοφόροι καταλόγισαν για το γεγονός αυτό ευθύνες στην ηγεσία του κόμματος.
5) Η νίκη του ΑΚΡ είναι πύρρεια. Τα αποτελέσματα μπορεί να ωθήσουν το κόμμα σε νέες αυταρχικές ακρότητες και αντίποινα κατά της αντιπολίτευσης. Αν το ΑΚΡ συνεχίσει να υπονομεύει το κράτος δικαίου, τις ελεύθερες αγορές και τις ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης, η χώρα μπορεί να βυθιστεί ακόμη περισσότερο σε ένα τοξικό κλίμα αυταρχισμού και να απομακρυνθεί σε επικίνδυνο βαθμό από τη Δύση.
6) Ίσως να πλησιάζει το τέλος του διδύμου Νταβούτογλου- Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν κέρδισε την ενισχυμένη πλειοψηφία που ήθελε για να αποκτήσει περισσότερες εξουσίες. Ο πρωθυπουργός κατήγαγε σημαντική νίκη, όμως, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η θέση του στο κόμμα. Οι δύο ηγέτες θα μπορέσουν να συνεχίσουν να συνυπάρχουν αρμονικά; Μήπως ο Νταβούτογλου κουραστεί να λειτουργεί στη σκιά του Ερντογάν; Αν οι δύο αυτοί πολιτικοί δεν βρουν ένα modus vivendi για την κατανομή της εξουσίας στο μέλλον, οι γιορτασμοί για το αποτέλεσμα μπορεί να μετατραπούν σύντομα σε έναν εμφύλιο πόλεμο στις τάξεις του ΑΚΡ.
* Ο Αϊκάν Ερντεμίρ είναι πρώην βουλευτής του σοσιαλδημοκρατικού CHP και σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Aρθρα-Απόψεις» δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι απαραίτητα του press724.gr.
(Πηγή: Politico.eu)
