Αν θα σου άρεσε να ασχοληθείς με μία τέχνη, αλλά πιστεύεις ότι δεν είσαι ιδιαίτερα δημιουργικός, πριν πάρεις την απόφαση να ξοδέψεις την ενέργειά σου σε άλλες δραστηριότητες, προσποιήσου πρώτα για λίγο πως είσαι κάποιος άλλος. Σύμφωνα με καθηγητή του Χάρβαρντ, στις… «ψυχολογικές απόκριες» είναι το μυστικό.
Ο ψυχίατρος και καθηγητής στο Χάρβαρντ, Srini Pillay, έχει υποστηρίξει στο παρελθόν πως η δημιουργικότητα ξεκλειδώνει, όχι όταν πιστέψουμε στον εαυτό μας -όπως λέει το γνωστό κλισέ- αλλά αντιθέτως, όταν πιστέψουμε ότι είμαστε κάποιοι άλλοι.
Με πρόσφατο άρθρο στο Harvard Business Review, ο Pillay παραπέμπει σε νέα μελέτη των ερευνητών Denis Dumas και Kevin Dunbar, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLoS One και η οποία σύμφωνα με τον καθηγητή, υποστηρίζει την ανωτέρω πρότασή του.
Οι ερευνητές κάλεσαν φοιτητές να συμμετάσχουν στη σχετική έρευνα, χωρισμένοι σε τρεις ομάδες. Τα μέλη της πρώτης ομάδας κλήθηκαν να προσποιηθούν πως είναι “εκκεντρικοί ποιητές” και εκείνα της δεύτερης ότι ανήκουν στην κατηγορία των “αυστηρών βιβλιοθηκάριων”. Η τρίτη ομάδα λειτούργησε ως ομάδα ελέγχου (δεν ζητήθηκε από τα μέλη της να προσποιηθούν ότι είναι κάποιοι άλλοι).
Στη συνέχεια, οι ερευνητές παρουσίασαν στους συμμετέχοντες δέκα συνηθισμένα αντικείμενα, όπως ένα πιρούνι, ένα καρότο ή ένα παντελόνι και τους ζήτησαν να βρουν όσο το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές χρήσεις για κάθε αντικείμενο.
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η πρώτη ομάδα, δηλαδή οι “εκκεντρικοί ποιητές” βρήκε πολλές περισσότερες και διαφορετικές χρήσεις για κάθε αντικείμενο, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ιδεών, σε αντίθεση με τη δεύτερη ομάδα, δηλαδή εκείνη των “βιβλιοθηκάριων”.
Με βάση τα παραπάνω, όπως σημειώνεται στο Science of Us, οι ερευνητές Dumas και Dunbar κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η δημιουργικότητα δεν είναι ένα μεμονωμένο χαρακτηριστικό κάποιων ατόμων, αλλά ένα “εύπλαστο προϊόν του πλαισίου και της προοπτικής” και εξηγούν πως όλοι μπορούν να είναι δημιουργικοί, φτάνει να αισθάνονται ότι είναι δημιουργικοί.
Το συμπέρασμα των δύο ειδικών προσεγγίζει τα λεγόμενα του Pillay, ο οποίος υποστηρίζει ότι υπάρχει ένας ακόμα πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ξεκλειδώσει κανείς τη δημιουργικότητά του, από το να νιώσει απλά ότι είναι δημιουργικός: να φανταστεί ότι είναι ένας άλλος άνθρωπος.
Ο ψυχίατρος έχει μάλιστα δώσει όνομα σε σχετική άσκηση: Psychological halloweenism ή σε ελεύθερη μετάφραση, Ψυχολογικές απόκριες.
Η εν λόγω άσκηση του Pillay αναφέρεται στη συνειδητή πράξη στα πλαίσια της οποίας το άτομο φοράει ένα «εσωτερικό κοστούμι» ή πιο απλά, υιοθετεί μία άλλη περσόνα. Ο καθηγητής του Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι η άσκηση δουλεύει, γιατί ως «σκόπιμη ονειροπόληση» αποτελεί έναν τρόπο «θετικής τόνωσης της προεπιλεγμένης κατάστασης του εγκεφάλου».
Ειδικότερα, ο Pillay εξηγεί ότι μέσω της παραπάνω άσκησης, η οποία αποτελεί μία μορφή συνειδητής χαλάρωσης και μη εστίασης σε κάτι συγκεκριμένο, τονώνεται η ομάδα εγκεφαλικών περιοχών οι οποίες εκκινούν τη λειτουργία τους, όταν το άτομο δεν επικεντρώνεται και δεν εστιάζει σε κάποια συγκεκριμένη πράξη ή σκέψη.
Αυτή η ομάδα εγκεφαλικών περιοχών, την οποία ο Pillay καλεί «προεπιλεγμένη κατάσταση του εγκεφάλου», παίζει ζωτικό ρόλο στη δημιουργικότητα, καθότι υπεύθυνη για πράγματα όπως η τακτοποίηση ιδεών και η αντίληψη του χωροχρόνου και του εαυτού μας.
Κατά κανόνα, οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν τις πιο πολλές ώρες της ημέρας ανησυχώντας διαρκώς για πράγματα όπως η δουλειά, έτσι δεν μένει χώρος για να λειτουργήσει ελεύθερα και χωρίς άλλες σκοτούρες ο εγκέφαλός μας στην «προεπιλεγμένη κατάστασή» του.
Όταν σταματάμε την υπερβολική εστίαση σε πράγματα και σκέψεις, αξιοποιώντας τον χρόνο μας για να βρεθούμε σε κατάσταση σκόπιμης ονειροπόλησης και δίνοντας “άδεια” στον εαυτό μας να κάνει κάτι διαφορετικό. τότε ξεκλειδώνεται και ενεργοποιείται η δημιουργικότητά μας και γινόμαστε πιο δημιουργικοί.
Δυστυχώς, σύμφωνα με τον Pillay, ακόμα κι αν είναι στη φύση μας να ονειροπολούμε για μεγάλα διαστήματα κάθε μέρα, οι περισσότεροι από εμάς μαλώνουμε τους εαυτούς μας όταν τους συλλάβουμε να μην είναι επικεντρωμένοι σε κάτι «παραγωγικό». Με αυτόν τον τρόπο, σκοτώνουμε οι ίδιοι τη δυνητική δημιουργικότητά μας.
Τι θα γινόταν αν αντί του ψυχοφθόρου μαλώματος και της διακοπής της ονειροπόλησης, εκμεταλλευόμασταν τη δύναμή της για να φανταστούμε τον εαυτό μας σε άλλες καταστάσεις και σε άλλες περσόνες, ρωτά ο ψυχίατρος του Χάρβαρντ; Θα ξυπνούσαμε τον δημιουργικό εαυτό μας, είναι η απάντηση του ίδιου.
Λέτε να το δοκιμάσουμε; Την επόμενη φορά που το μυαλό μας θα ταξιδέψει μακριά από το γραφείο, θα το αφήσουμε να πάει όπου θέλει. Έστω για λίγο…
