Έχοντας αφήσει πίσω μερικές από τις πιο πολυσύχναστες στοές, που βρίσκονται κάτω από την οδό Ερμού και ανατολικά της Δραγούμη, περνούμε στη δεύτερη ομάδα στοών, πάνω από τις οδούς Ερμού – Φράγκων και δυτικά της Δραγούμη. Μερικές από αυτές αποτελούν ακόμη πόλο έλξης για το κοινό, ενώ άλλες έχουν αφεθεί από χρόνια στην τύχη τους.
Ρεπορτάζ: Ηλέκτρα-Αθηνά Αντωνιάδου
Οι στοές που αντέχουν: Μαλακοπής, Βυζαντινή, Εμπορική, Πτολεμαίων, Κολόμβου
Στην προέκταση της οδού Αγ. Μηνά (δες: Στοά Αγίου Μηνά, Α’ μέρος) βρίσκεται η μικρή στοά Φόρογλου, η οποία από τη στιγμή που χτίστηκε το κτήριο, δε λειτούργησε ποτέ περισσότερο ως στοά, αλλά μάλλον ως είσοδος στα καταστήματα των πάνω ορόφων. Σήμερα, ο χώρος της στοάς αποτελεί μέρος του παρακείμενου εστιατορίου.
Μέσω των προσφάτως αναπλασμένων πλατειών Εμπορίου και Χρηματιστηρίου, φτάνουμε στην πασίγνωστη στοά Μαλακοπής. Είναι εύκολο να τη βρεις, γιατί πάνω από την είσοδο βρίσκεται τοποθετημένο στην πρόσοψη του κτηρίου της στοάς ένα παλιό ρολόι, με τους δείκτες σταματημένους στις έντεκα και εφτά. Λίγοι από τους σημερινούς, νεαρούς επί το πλείστον θαμώνες της στοάς γνωρίζουν ότι πρόκειται για την ώρα του μεγάλου σεισμού που χτύπησε τη Θεσσαλονίκη το 1978, σταματώντας και τη λειτουργία του ρολογιού. Στη στοά λειτουργούν σήμερα δύο μπαρ στις εισόδους και μία βιοτεχνία υφασμάτων στο βάθος.
Στοιχεία ιστορίας: Ο Vitaliano Posseli έχτισε και αυτό το κτήριο της στοάς Μαλακοπής (δες: Στοά Σαούλ, Α΄μέρος), κέντρο του φραγκομαχαλά της οθωμανικής Θεσσαλονίκης το 1906, το οποίο στέγασε την Τράπεζα Θεσσαλονίκης που είχε ιδρυθεί το 1888 από την οικογένεια Αλλατίνι. Το 1906 χτίστηκε η στοά στο σημείο όπου βρισκόταν ο κήπος του οικοδομήματος, προκειμένου να στεγαστούν διάφορα καταστήματα αλλά και η Τράπεζα της Θεσσαλονίκης. Η πυρκαγιά του 1917 κατέστρεφε επί 3 μέρες το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης, όμως το οικοδόμημα του Posseli παρέμεινε άθικτο.
Ανηφορίζοντας το σοκάκι δίπλα στη στοά Μαλακοπής, βγαίνουμε στην οδό Βαλαωρίτου και στρίβοντας δεξιά συναντούμε στην αριστερή πλευρά τη Βυζαντινή στοά. Μικρή, ‘τυφλή’ και χωρισμένη στα δύο, το πάνω της τμήμα ανήκει στα τμήματα Πολιτικών Επιστημών και Δημοσιογραφίας του Α.Π.Θ. και το κάτω περιλαμβάνει ένα καλαίσθητο καφέ και δυο μαγαζιά λιανικής.
Σχεδόν απέναντι από το πάνω μέρος της βυζαντινής στοάς, διασχίζοντας κάθετα την Εγνατία οδό, βρίσκεται η Εμπορική στοά. Είναι κατά τι “καλλιτεχνική”, περιλαμβάνοντας ένα ψαγμένης αισθητικής καφέ-μπαρ, εργαστήριο κοσμημάτων, δημιουργικό γραφείο design και φωτογραφείο.
Συνεχίζοντας ανηφορικά μέχρι την οδό Πτολεμαίων και προχωρώντας προς τα δυτικά επί της οδού, βρίσκουμε στο δεξί χέρι την ομώνυμη στοά. Η στοά Πτολεμαίων έχει διαφορετική μορφή από τις υπόλοιπες, είναι ψηλοτάβανη και πιο φωτεινή, μοιάζοντας περισσότερο με απλό πέρασμα, χωρίς ιδιαίτερο ύφος. Στη στοά μία χούφτα μαγαζιών λειτουργούν ακόμη, εστιατόριο, ρούχα, είδη κλωστικής, ενώ εδώ βρίσκεται το νέο πολυϊατρείο των Γιατρών του Κόσμου.
Απέναντι από την κάτω είσοδο της στοάς Πτολεμαίων και δυο βήματα παραπέρα, συναντούμε τη δεύτερη είσοδο της δημοφιλούς στοάς Κολόμβου (“Αγορά Κολόμβου”), παρότι η στοά βρίσκεται σε παρακμή, έχοντας χάσει την κίνηση των περασμένων δεκαετιών.
Στοιχεία ιστορίας: Η στοά Κολόμβου χτίστηκε το 1935 σε σχέδια του Ζακ Μοσέ. Αποτέλεσε βασική αγορά της πόλης, μέχρι που στα τέλη της δεκαετίας του ’90 παροπλίστηκε. Χρωστάει το όνομα της στον Τζιάκομο Κολόμπο, έναν Ιταλό μάγειρα που είχε ανοίξει εστιατόριο στην περιοχή με ονομαστές λιχουδιές.
Οι στοές που εγκαταλείφθηκαν
Κάποιες στοές δεν είχαν την τύχη όλων των παραπάνω και ερήμωσαν τελείως. Άδειες, άχαρες, περισσότερο ή λιγότερο βρώμικες και παρηκμασμένες, περιμένουν ακόμη την έλευση των επενδυτών, τη λήψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών για να ξαναζωντανέψουν.
Σε αυτές ανήκει το τμήμα της στοάς Κολόμβου που συνεχίζεται στο κάτω μέρος της Εγνατίας. Παρότι ιδιωτική, το κάτω τμήμα της στοάς παραμένει αναξιοποίητο και όλα τα εμπορικά μαγαζιά που λειτουργούσαν εντός της, έχουν κλείσει τουλάχιστον έξι χρόνια πριν. Εντυπωσιακό στοιχείο το ανάγλυφο ταβάνι της στοάς, που μαρτυρά παλαιό μεγαλείο.
Στην έξοδο της κάτω στοάς Κολόμβου, βρίσκουμε δύο παράλληλες στοές που έχουν τις εισόδους τους στις οδούς Λέοντος Σοφού και Τύπου. Η πρώτη, η Ολύμπιος Στοά, είναι ιστορική και σήμερα τα μαγαζιά της παραμένουν κλειστά, με εξαίρεση ένα συμπαθητικό καφέ μπαρ στην είσοδο.
Κατεβασμένα ρολά συναντά κανείς και στη δεύτερη, τη Στοά Γεωργίου Αχ. Αλλαμανή. Μία μοναδική επιχείρηση αρωματοποιϊας έχει παραμείνει ενεργή, αφότου έκλεισε και το τελευταίο μαγαζί που έφερνε κόσμο, ένα παράρτημα τράπεζας στην είσοδο. Καπνέμποροι είχαν τις αποθήκες τους στο κτήριο της στοάς, η οποία είναι σήμερα “νεκρή”, σκοτεινή και αδιάφορης αισθητικής.
Βαλαωρίτου με Δωδεκανήσου βρίσκεται η εγκαταλελειμμένη στοά Βοϊου. Προ εικοσαετίας λειτουργούσε πλήθος επιχειρήσεων, μαγαζί με γούνες, με φυτά, με ηλεκτρολογικά, κυλικείο και άλλα. Σήμερα, οι μόνοι που εισέρχονται στη στοά είναι οι ένοικοι των δύο οικοδομών που έχουν τις εισόδους τους εκεί και άστεγοι που καταλύουν για το βράδυ, ενώ οι διάδρομοι της τελούν επίσης χρέη …ουρητηρίου.
Κάτω αριστερά η στοά Βοϊου, πάνω δεξιά η «στοά» Καμπίτογλου.
“Από τη στιγμή που μπήκαν τα αντικειμενικά κριτήρια στις αρχές της δεκαετίας του ’90, άρχισε η πτώση της αγοράς στην περιοχή”, αναφέρει καταστηματάρχης της οικοδομής. Ο ίδιος μας ενημερώνει πως η στοά ήταν ανέκαθεν επικίνδυνη τη νύχτα, ακόμη και όταν ήταν ενεργές οι επιχειρήσεις, ενώ η είσοδος της έχει να κλείσει το βράδυ από τη δεκαετία του ’60. Τότε, όλα τα γύρω κτήρια ήταν ακόμη καπνεργοστάσια και οι πελάτες της στοάς έρχονταν από τα γύρω χωριά με …τα μουλάρια.
Όσο για τις “στοές” Χρηματιστηρίου και Καμπίτογλου, μόνο κατ’ όνομα χαρακτηρίζονται έτσι, μιας και οι επιγραφές τους στην είσοδο είναι άκρως παραπλανητικές. Στο κτήριο της “στοάς” Χρηματιστηρίου, όταν το μέρος έσφυζε από ζωή, ο χώρος εξυπηρετούσε τα γραφεία των χρηματιστών και των μεγαλεμπόρων. Τέλος, το κτήριο της “στοάς” Καμπίτογλου χτίστηκε μεταπολεμικά και σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες των παρακείμενων επιχειρήσεων, το μέρος δε λειτούργησε ποτέ ως σημείο μεγάλης εμπορικής κίνησης.
Το press724.gr είναι ανοιχτό σε οποιαδήποτε συμπλήρωση του παρόντος ρεπορτάζ από τους αναγνώστες, όσον αφορά τα ιστορικά στοιχεία των στοών της Θεσσαλονίκης.
