Tου Ανδριανού Γκουρμπάτση*Το προφίλ των εμπρηστών Από τα ανωτέρω δεδομένα στοιχεία, πάντα κατά την προσωπική μου άποψη, το εγκληματικό και ψυχολογικό προφίλ των εμπρηστών, για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο 2017, σκιαγραφείται, σύμφωνα με τις εξειδικευμένες γνώσεις μου και την εμπειρία μου στη διερεύνηση των εγκλημάτων εμπρησμού, ως εξής:
1) Οι εμπρηστές, ως φυσικοί αυτουργοί ή ενεργούντες για λογαριασμό ηθικού αυτουργού, προφανώς είναι άτομα ψυχικά (πνευματικά) υγιή και το πιθανότερο δρουν μεμονωμένα και έκαστος εξ αυτών για ίδιον όφελος / κέρδος, δηλαδή ενεργούν με ιδιοτελή σκοπό και όχι, ως εγκληματική οργάνωση (ομάδα). Γνωρίζουν πάρα πολύ καλά τις περιοχές που δρουν και προκαλούν τις πυρκαγιές σε δάση και δασικές εκτάσεις και κινούνται με μεγάλη άνεση και ευκολία σε αυτές, όπως ακριβώς συνέβη και με τους δύο δράστες, που έγιναν αντιληπτοί την 27/8/2017 από το ελικόπτερο δασοπυρόσβεσης, κατά την κατάσβεση της πυρκαγιάς, που εκδηλώθηκε την 26/8/2017 στην Αναφωνήτρια και επεκτάθηκε στις Μαριές, οι οποίοι παρόλο που υπήρξε άμεσα και μεγάλης έκτασης κινητοποίηση των διωκτικών αρχών κατάφεραν να διαφύγουν τον εντοπισμό τους και τη μέχρι σήμερα σύλληψή τους.
2) Οι εμπρηστές γνωρίζουν επίσης πολύ καλά, πέραν των ανωτέρω, και τις καιρικές συνθήκες του νησιού που επικράτησαν κατά την ημερομηνία τέλεσης της πράξης τους καθώς και το μικροκλίμα τους περιοχής δράσης τους, αφού στην πλειονότητα των πυρκαγιών, ο δείκτης κινδύνου πυρκαγιάς, σύμφωνα με το χάρτη της ΓΓΠΠ, είναι είτε πολύ υψηλός (Κατηγορία 4), όπως πχ στην καταστροφική πυρκαγιά της 26/8/2017 στην Αναφωνήτρια, ή υψηλός (Κατηγορία 3).
3) Ενεργούν με τέτοια αποφασιστικότητα και βεβαιότητα, ότι δεν θα εντοπισθούν και συλληφθούν, διακινδυνεύοντας μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις να τελούν την πράξη εμπρησμού ταυτόχρονα και σε μικρές αποστάσεις από την παρουσία των πυροσβεστικών δυνάμεων σε άλλες παραπλήσιες περιοχές και μάλιστα σε ώρες της ημέρας με τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο αποκορύφωμα (μεσημβρινές ή μεταμεσημβρινές) και τις αρχές ασφαλείας του νησιού σε πλήρη ανάπτυξη. Και τούτο συμβαίνει προφανώς γιατί γνωρίζουν πολύ καλά, είτε την διαπιστωμένη, με τα σχετικά προαναφερόμενα αποδεικτικά στοιχεία, διαχρονικά έλλειψη αποτελεσματικότητας του διωκτικού μηχανισμού στη νησί, – που δεν το πιστεύω είτε την »απροθυμία» του να εξιχνιάσει τις περιπτώσεις εγκλήματος εμπρησμού ή και ακόμη, ότι τα »στόματα όλων» είναι και θα παραμείνουν ερμητικά κλειστά προς τις αρχές. Τυχαίο; Δεν πιστεύω. Η στελέχωση του αρμόδιου διωκτικού μηχανισμού που χειρίζονταν διαχρονικά τη διερεύνηση των αιτίων των πυρκαγιών γίνονταν και γίνεται από προσωπικό (ανακριτικούς υπαλλήλους) μόνιμους κάτοικους στο νησί και αυτό δεν τους επέτρεπε προφανώς να προβαίνουν σε μια αντικειμενική και σε βάθος έρευνα, με αποτέλεσμα να μην εξακριβώνονται τα αίτια των πυρκαγιών και ως εκ τούτου να μην είναι εφικτός ο εντοπισμός και η σύλληψη των υπαιτίων. Γι΄ αυτό άλλωστε και δεν εξακριβώνονταν τα αίτια των πυρκαγιών το διάστημα (1983 – 2008), όπου το ποσοστό εξακρίβωσης των αιτίων είναι 4% και δεν εντοπίζονταν οι υπαίτιοι αυτών, κατά το ίδιο ως άνω διάστημα, με ποσοστό εντοπισμού δράστη εμπρησμού μόλις 0,9%. Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπάρχει πιθανόν και σχετική από τα »έσω» πληροφόρηση προς τους δράστες, γιατί διαφορετικά δεν εξηγείται, ότι στις (87) μέχρι σήμερα αριθμητικά πυρκαγιές, που εκδηλώθηκαν φέτος στο νησί, δεν έχει εξιχνιασθεί μέχρι σήμερα καμία υπόθεση εμπρησμού δάσους και δεν έχει συλληφθεί ούτε ένας δράστης, έστω και ως υπαίτιος εγκλήματος εμπρησμού δάσους από αμέλεια. Αυτήν την αδυναμία εκμεταλλεύονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι εμπρηστές για την ανενόχλητη εγκληματική δράση τους.
4) Τους εμπρηστές πιθανόν τους συνδέει στενά μια ιδιαίτερη σχέση με την περιοχή δράσης τους και την ευρύτερη αυτής περιοχή προφανώς εκ της δικαιολογημένης φυσικής τους παρουσίας στον τόπο αυτό, που τους εξασφαλίζει ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό και αξιόπιστο <<άλλοθι>> στις αρχές. Και αυτός το πιθανότερο είναι και ο λόγος που τα στόματα των κατοίκων των πληγέντων από τις πυρκαγιές περιοχών παραμένουν ακόμη ερμητικά κλειστά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι παρόλο που στο νησί βρίσκονται από την μεγάλη πυρκαγιά της 26/8/2017 στην Αναφωνήτρια και εντεύθεν και διενεργούν τις έρευνες για τους εμπρησμούς, τόσο κλιμάκιο της ΔΑΕΕ, όσο και προσωπικό Ειδικών Αστυνομικών Υπηρεσιών, εποπτευόμενες από Αντιστράτηγο της ΕΛΑΣ, την 5/92017 και Ω/00:10 και Ω/00:30 προκλήθηκαν δύο (2) νέες πυρκαγιές στις περιοχές Κορίθι και Μέγα Αλώνι, της Δημοτικής Ενότητας Ελατίων, δηλαδή την πιο πυρόπληκτη περιοχή του νησιού.
5) Κατά την εγκληματική τους δράση, οι εμπρηστές προφανώς και κινούνται με ευέλικτο και γρήγορο μεταφορικό μέσο, όπως πχ μηχανή, προφανώς χωρίς διακριτά ή εμφανή στοιχεία ταυτότητάς του, ακριβώς για να εξασφαλίσουν την γρήγορη απομάκρυνση κι εξαφάνισή τους και την αποφυγή σύλληψης. Και αυτό μέχρι τώρα το έχουν επιτύχει αποτελεσματικά.
6) Λαμβάνουν μέτρα προστασίας τους κατά τη δράση τους και γνωρίζουν πολύ καλά, ότι κατά το χρόνο της πράξης τους δεν θα γίνουν αντιληπτοί από τρίτα (ξένα προς αυτούς) πρόσωπα, με σκοπό την αποφυγή εντοπισμού τους. Ενδεχομένως να δρουν και με βεβαιότητα γι΄ αυτό. Και τούτο προκύπτει (συνάγεται) από το χρόνο της δράσης τους (συνήθως μεσημβρινές και απογευματινές ώρες, αλλά ενίοτε και βραδινές, με σκοπό τη σύγχυση στις αρχές).
7) Μεριμνούν και χρησιμοποιούν συνήθως απλούς τρόπους και μέσα έναρξης της φωτιάς (πχ απλό αυτοσχέδιο εμπρηστικό μέσο ή μηχανισμό), τα οποία είτε δεν εγκαταλείπουν υπολείμματα και ίχνη, όπως πχ η χρήση ανοιχτής (γυμνής) φλόγας (πχ αναπτήρας), είτε τα υλικά που κατασκευάζουν το μηχανισμό, αν αφήνουν ίχνη – που πραγματικά αφήνουν, αρκεί να εντοπιστούν κατά τη αυτοψία – είναι δυσχερώς ανιχνεύσιμα με γυμνό μάτι, ει μη μόνον στα εγκληματολογικά εργαστήρια. Και τούτο για να μην εντοπισθούν εύκολα από τις αρχές κατά την εγκληματολογική του έρευνα και αυτοψία στο συγκεκριμένο σημείο έναρξης και προδώσουν την ταυτότητά των δραστών (ταυτοποιηθούν). Κατόπιν των ανωτέρων αναλύσεων των στοιχείων και γεγονότων, που συνθέτουν το παζλ των χαρακτηριστικών που συγκροτούν το εγκληματικό και ψυχολογικό προφίλ των εμπρηστών που έχουν δράσει κι ενδεχομένως εξακολουθήσουν να δράσουν εφεξής, κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο 2017, στη Ζάκυνθο, είναι πρόδηλο ότι όλα αυτά τα στοιχεία, όπως φαίνεται, καταδεικνύουν δράστες εκ των έσω (εγχώριους εμπρηστές). Ειδικότερα οι δράστες, είτε ως φυσικοί αυτουργοί ή ενεργούντες για λογαριασμό ηθικού αυτουργού, το πιθανότερο πρόκειται για άτομα που συνδέονται με οποιαδήποτε είδους μόνιμης σχέσης και φυσικής παρουσίας τους στο νησί ή τουλάχιστον συνδέονται με αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα, εξ ου και η άριστη γνώση των περιοχών της εγκληματικής δράσης τους και η άνεση των κινήσεων τους.
Συμπεράσματα Κατόπιν των ανωτέρω στοιχείων, γεγονότων και σχετικών αναλύσεων προσωπικά πιστεύω τα εξής:
1.- Κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο (έτους 2017), πέραν από τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν εξ αιτίας ορισμένης ανθρώπινης αμελούς συμπεριφοράς, όπως πχ κάψιμο ξερών χόρτων και κλαδιών, εργασίες με χρήση μηχανημάτων παραγωγής σπινθήρων κ.α, ή που οφείλονται στη δράση κάποιου ατόμου πάσχοντα από πυρομανία ή ψυχικά διαταραγμένου (είναι πολύ πιθανό), το μεγαλύτερο ποσοστό των (87) αγροτοδασικών πυρκαγιών από το τέλος Απριλίου και μέχρι σήμερα στο νησί της Ζακύνθου προκλήθηκαν από άτομα ψυχικά (πνευματικά) υγιή, τα οποία τέλεσαν μεμονωμένα και για ίδιον όφελος ο καθένας εξ αυτών την πράξη του εμπρησμού με πρόθεση, οδηγούμενοι από ιδιοτελή κίνητρα (συμφέροντα) και ειδικότερα το κέρδος / όφελος, όπως πχ αλλαγή χρήσεων γης, καταπάτηση δασικής έκτασης, δημιουργία ή βελτίωση βοσκοτόπων και άλλων ειδών κερδοσκοπικά συμφέροντα. Δεν αποκλείεται δε σε ορισμένες (λιγότερες) περιπτώσεις, όπως πχ σε αμφισβητούμενες δικαστικά εκτάσεις, οι εμπρηστές (ως θιγόμενοι από τις αντιδικίες) να οδηγήθηκαν στην πράξη τους από εκδίκηση προς τους αντιπάλους του (αμφισβητίες). Δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση, άλλωστε δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα τουλάχιστον, αποδεικτικά στοιχεία ικανά να μαρτυρούν ή αποδεικνύουν την ύπαρξη και λειτουργία δράσης εγκληματικής οργάνωσης, κατά την έννοια του νόμου (άρθρο 187 ΠΚ), ή πράξη πυροτρομοκρατίας (άρθρο 187Α ΠΚ), δηλαδή οργανωμένο έγκλημα εμπρησμού, κατά την έννοια των θεσπισμένων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκεκριμένων (11) κριτηρίων για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ή όπως το οργανωμένο έγκλημα ορίζεται σε διεθνές επίπεδο από την INTERPOL. Άλλωστε, τον χαρακτηρισμό αυτόν μόνον οι αρμόδιες διωκτικές και ανακριτικές αρχές της χώρας, που ερευνούν τις υποθέσεις εμπρησμού δάσους, μπορούν να αποδώσουν ή η αρμόδια δικαστική αρχή, μπορεί να κρίνει, ως τέτοια.
2.- Η έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ή έλλειψη σχεδίων χρήσεων γης, οι <<αυξανόμενες πιέσεις στις χρήσεις γης και στο φυσικό περιβάλλον, λόγω διείσδυσης των αστικών λειτουργιών στην ύπαιθρο και της άναρχης δόμησης>>, οι αυξανόμενες οικιστικές πιέσεις και οι πιέσεις για τη δημιουργία ικανών τουριστικών υποδομών, λόγω της υψηλής τα τελευταία χρόνια, και ιδίως μετά το έτος 2000, τουριστικής ανάπτυξης στο νησί και κυρίως στις πυρόπληκτες περιοχές, σε συνδυασμό με το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς, που, όπως αναλύεται παραπάνω, ισχύει στη Ζάκυνθο καθώς και την έλλειψη μέχρι σήμερα επικυρωμένων δασικών χαρτών και δασολογίου στη χώρα γενικά και κατ΄ επέκταση και στη Ζάκυνθο, δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ενός »εκρηκτικού» περιβάλλοντος, για όποιους εποφθαλμιούσαν διαχρονικά και εποφθαλμιούν ακόμη μέχρι και σήμερα, για να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενοι και σε βάρος ενός ανήμπορου και αναποτελεσματικού Κράτους, να υπερασπισθεί την περιουσία του. Κάτω από αυτές τις ιδιαίτερες εξαιρετικά και κατάλληλες για ιδιοτελείς σκοπούς και κερδοσκοπία συνθήκες, οπλίστηκε το χέρι των περισσοτέρων εμπρηστών (ψυχικά υγιών), προκαλώντας στα δάση και δασικές εκτάσεις πυρκαγιές, πρωτίστως με ιδιοτελή κίνητρα (κέρδος/όφελος), αδιαφορώντας μπρος στα συμφέροντά τους για τον κίνδυνο της ζωής και περιουσίας των συνανθρώπων – συντοπιτών του από την εγκληματική δράση τους. Ενδεχομένως, ορισμένοι δράστες εμπρησμού δάσους – οι λιγότεροι σε αριθμό – να έδρασαν και με κίνητρο την εκδίκηση, ιδίως σε αμφισβητούμενες δικαστικά δασικές εκτάσεις.
3.- Στην ανωτέρω απαράδεκτη κοινωνικά και νομικά διαμορφωθείσα διαχρονικά και μέχρι σήμερα κατάσταση, προφανώς συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες και ευθύνονται οι στρεβλώσεις και παθογένειες αρμοδίων δημοσίων υπηρεσιών, οι οποίες παθητικά παρατηρώντας την κατάσταση που διαμορφώθηκε στο νησί, δεν έπραξαν τε δέοντα και νόμιμα και δεν έλαβαν δραστικά προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα και μέσα για την αποφυγή και αποτροπή της. Για παράδειγμα, μπορεί να κηρύσσονταν αναδασωτέες οι καμένες δασικέ εκτάσεις, αλλά πιθανόν δεν επιτηρούνταν συχνά και δεν εκδίδονταν άμεσα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής σε βάρος των επίδοξων καταπατητών – εμπρηστών κι αν εκδίδονταν αυτά, δεν εκτελούνταν ή δεν ελέγχονταν για το κύρος και τη νομιμότητά τους οι τίτλοι ιδιοκτησίας δασικών εκτάσεων σε περιπτώσεις μεταβίβασης τους. Το Κράτος, δια των εκλεγμένων νόμιμα από το 1975 και μέχρι σήμερα κυβερνήσεων του, έχει τεράστιες ευθύνες για την ως άνω περιγραφόμενη κατάσταση στα δάση και δασικές εκτάσεις όχι μόνον στη Ζάκυνθο, αλλά γενικά στη χώρα, από μια σειρά σημαντικών αλλά και εγκληματικών σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας παραλείψεων του, όπως η επί 42 έτη μη υλοποίηση της συνταγματικής επιταγής για τη δημιουργία δασολογίου προς προστασία των δασών, αλλά και των πολιτικών τους, δημιούργησε εμπρηστές και οδήγησε τους επίδοξους εμπρηστές στην καταπάτηση χιλιάδων στρεμμάτων δασικής έκτασης για ιδιοτελείς σκοπούς και άνομα συμφέροντα. Το Κράτος λοιπόν αποτελεί δικαίως τον κύριο »ηθικό αυτουργό» των εμπρηστών σε δάση και δασικές εκτάσεις στη χώρα και απλά οι φυσικοί αυτουργοί εκμεταλλεύονται τις στρεβλώσεις της Δημόσιας Διοίκησης και τις παθογένειες των διαλυμένων, λόγω της υποστελέχωσης και έλλειψης εξοπλισμού και μέσων αρμοδίων Δημοσίων Υπηρεσιών, από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις και υλοποιούν τα εγκληματικά τους σχέδια για την ικανοποίηση των προσωπικών τους συμφερόντων και επιδιώξεων.
*Ανδριανός Γκουρμπάτσης Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, Νομικός Ειδικός Ερευνητής – Δικαστικός Πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού
