Και όμως… Κάποιοι τηρούν τον αντικαπνιστικό νόμο ακόμη

Μπορεί το κάστρο της κυριαρχίας των καπνιστών στους κλειστούς χώρους να μην αλώθηκε, όταν το κράτος το 2010 είχε εξαγγείλει την επίθεση μέσω του νόμου “καθολικής απαγόρευσης” του καπνίσματος (ν.3868/2010), αλλά κάποια μικρά χωριά αντικαπνιστών Γαλατών αντιστέκονται.

Ρεπορτάζ: Ηλέκτρα-Αθηνά Αντωνιάδου

Πεντέμισι χρόνια από την ψήφιση του αντικαπνιστικού νόμου και τρεις κυβερνήσεις μετά, οι μηχανισμοί ελέγχου αποδείχτηκαν εντελώς ανίσχυροι να εφαρμόσουν την απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς χώρους. Αποτέλεσμα, η παγιωμένη κατάσταση ντουμανιασμένων καφέ, ταβερνών, μπαρ να μην έχει αλλάξει, οι αντικαπνιστές να βρίζουν μεν, να “σπρώχνονται” δε στα εν λόγω μαγαζιά από ανάγκη, ενώ οι ιδιοκτήτες που σέβονται τόσα χρόνια το νόμο, να αδικούνται και να νιώθουν ηλίθιοι.

Οι φίλοι της απαλλαγμένης από τσιγαρόκαπνο ατμόσφαιρας δεν περίμεναν το κράτος για να μπορέσουν να χαρούν σε κάποιο χώρο τον καφέ και το φαγητό τους. Δικτυώθηκαν, μέσω ίντερνετ, συντάσσοντας χάρτη των επιχειρήσεων εστίασης-διασκέδασης που σέβονται το νόμο. Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, σε σελίδα μέσου κοινωνικής δικτύωσης αναφέρονται περίπου ογδόντα μαγαζιά, όλα στο κέντρο και στα ανατολικά, που περιλαμβάνουν καφέ, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια, αλλά και μπαρ. Κάποια εξ αυτών είναι υποκαταστήματα γνωστών αλυσίδων καφέ, οπότε οι επιλογές της λίστας μειώνονται, ενώ άλλα αμφισβητείται από τους φίλους της σελίδας ότι εφαρμόζουν απόλυτα το νόμο. Σε κάθε περίπτωση, οι εναλλακτικές για “άκαπνη” έξοδο για φαγητό και ποτό, υπάρχουν και περιμένουν φανατικά την υποστήριξη “ψαγμένων” πελατών.

«Από την ημέρα θέσπισης του νόμου, τον τηρούμε σχολαστικά έως σήμερα», λέει η κα. Δέσποινα Νικολάου από την Κύπρο, υπεύθυνη στο ταβερνάκι «Η Ωραία Ελλάς», στο κέντρο της πόλης. Η απόφαση για την απαγόρευση του καπνίσματος ελήφθη με αφορμή ένα …μηχανικό πρόβλημα. «Ο παλιός εξαερισμός δεν επαρκούσε και ο καινούριος ήθελε πολλά λεφτά, οπότε απλά εφαρμόσαμε τον αντικαπνιστικό νόμο», περιγράφει η κυρία Δέσποινα, που έχει δει έκτοτε το τζίρο της επιχείρησης να πέφτει αισθητά, και την πελατεία να αλλάζει. «Τα Σαββατοκύριακα το μαγαζί γεμίζει με μαμάδες και μωρά, εικόνα που δεν την είχαμε συνηθίσει. Κι ενώ κάποιους παλιούς θαμώνες τους χάσαμε, άλλοι μάς στήριξαν» αναφέρει και συνεχίζει: «Δε μπορείς τη μία να λες «καπνίστε», την άλλη όχι, γιατί έτσι θα χάσεις και τους καπνιστές και τους αντικαπνιστές από πελάτες».

Ο Νίκος Στραβοκώστας διατηρεί εδώ και τρία χρόνια το εναλλακτικό καφέ “Old School Project”, ένα από τα ελάχιστα στην ανατολική Θεσσαλονίκη που εφαρμόζουν τον αντικαπνιστικό νόμο, παρότι αυτός είχε ήδη μείνει κενό γράμμα την περίοδο που άνοιξε η καφετέρια. “Εφαρμόζω την απαγόρευση, γιατί απλά δε μου αρέσει να αιωρείται στο μαγαζί μου ένα σύννεφο καπνού. Δεν είναι υγιεινό, ποτίζουν οι τοίχοι, χαλάει η ατμόσφαιρα. Αυτό, βέβαια, έχει και τις συνέπειές του”, λέει και δείχνει την άδεια καφετέρια, μία η ώρα το μεσημέρι. Ο οικονομικός αντίκτυπος, τεράστιος. Αλλά ο Νίκος δε βάζει μυαλό. “Μπαίνω μέσα. Δε θα αλλάξω όμως την πολιτική του μαγαζιού …μέχρι να κλείσω”, δηλώνει με συγκινητική, παράλογη για τους περισσότερους καταστηματάρχες, αυταπάρνηση.

Δυσθυμία από πελάτες έχει βιώσει; “Όχι μόνο γκρίνια, αλλά καθαρούς εκβιασμούς έχω ακούσει. “Ή μ’ αφήνεις να καπνίσω, ή φεύγω”. Ακόμη κι από ανθρώπους μορφωμένους, καθηγητές πανεπιστημίου. Πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι για τα μαγαζιά που επιτρέπουν το κάπνισμα δε φταίνε μόνο οι ιδιοκτήτες. Όλα ξεκινούν από τη νοοτροπία του πελάτη”, τονίζει ο Νίκος, στον οποίο, παρόλα αυτά, έχουν βεβαιώσει παράβαση για τσιγάρο. Όχι όμως επειδή επέτρεπε το κάπνισμα σε πελάτες, αλλά γιατί δεν είχε προμηθευτεί το “βιβλίο αναφοράς καπνίσματος”, ένα τετράδιο στο οποίο όφειλε να έχει σημειώσει πότε και ποιοι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν στο μαγαζί του. Εξακόσια ευρώ, χωρίς να έχει τραβηχτεί ούτε μια τζούρα. Το πρόστιμο τελικά διαγράφηκε, αλλά οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για άλλη μια φορά εκτέθηκαν.

Δήμος Θεσσαλονίκης: Έλεγχοι μόνο με καταγγελίες

Ποια είναι η θέση του δήμου όσον αφορά την εφαρμογή του νόμου 3868/2010; “Σήμερα, οι έλεγχοι βρίσκονται στο στάδιο των καταγγελιών”, μας ενημερώνει ο Λευτέρης Κιοσέογλου, εντεταλμένος σύμβουλος της Δημοτικής Αστυνομίας Θεσσαλονίκης. “Όποτε γίνει κλήση για παράβαση, πηγαίνουμε στην επιχείρηση και κάνουμε παρατήρηση. Μέχρι και χθες, πρόστιμα δεν μπορούσαμε να κόψουμε, γιατί δεν είχαμε λάβει ακόμη τα έντυπα (σ.σ. μπλοκ στα οποία αναγράφονται τα πρόστιμα), η προμήθεια των οποίων βρισκόταν στη φάση του διαγωνισμού”, αναφέρει ο κ. Κιοσέογλου. Επίσης, αιφνίδιοι έλεγχοι σε μαγαζιά δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, λόγω υποστελέχωσης του Σώματος. Συγκεκριμένα, “από το Σεπτέμβριο που εφαρμόστηκε η ανασύσταση της δημοτικής αστυνομίας, το προσωπικό περιλαμβάνει 68 άτομα, τα οποία είναι επιφορτισμένα με 33 αρμοδιότητες. Έμφαση δίνεται στις τροχαίες παραβάσεις”, εξηγεί ο κ. Κιοσέογλου.

Όσον αφορά τον αντικαπνιστικό νόμο ειδικά, η μέριμνα που πρόκειται να ληφθεί περιγράφεται από τον κο. Κιοσέογλου ως εξής: “Προτεραιότητα στους ελέγχους θα δοθεί στις επιχειρήσεις με πολλαπλές παραβάσεις, για παράδειγμα καταπάτηση δημόσιου χώρου (κατειλημμένα πεζοδρόμια), δυνατή μουσική και κάπνισμα σε κλειστούς χώρους μαζί”. Μ’ έναν σμπάρο, δυο τρυγόνια τουλάχιστον, δηλαδή.

Κι όμως, δεν πήγαιναν πάντα τόσο άσχημα τα πράγματα με την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Τους πρώτους μήνες μετά την ψήφισή του, τον Αύγουστο του 2010, στο δήμο Θεσσαλονίκης βεβαιώνονταν δέκα χιλιάδες κλήσεις το μήνα. Η εισπραξιμότητα των προστίμων, δε, έφτανε στο 50%. Τότε είχαν ξεσηκωθεί οι καταστηματάρχες και πολλές οργανώσεις πολιτών, αριστερές και δεξιές. Η καταστρατήγηση του δικαιώματος στη δημόσια υγεία, περιέργως τους ένωσε.

Ύστερα – στην αρχή δειλά, κατόπιν απροκάλυπτα – τα τασάκια ξαναγύρισαν και η γενικευμένη παράβαση εδραιώθηκε. Μετά από ένα εξάμηνο (με την έλευση και του χειμώνα, που έφερε την πελατεία στο εσωτερικό των μαγαζιών), όλα είχαν τελειώσει.

Το εξαιρετικό είναι ότι μεγάλη πλεοψηφία των καπνιστών εντός των κλειστών χώρων συμφωνούν ότι το κάπνισμα πρέπει να απαγορευτεί. “Ας μου το επιβάλει κάποιος και θα το κάνω”, λένε πολλοί.

Ποιος θα αναλάβει πρώτος την ευθύνη να επιβάλει το νόμο; Ο δήμος; Η κυβέρνηση; Οι ευρωπαίοι;

Θα δείξει.