Ο όρος hoax χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απάτη. Στο σύγχρονο κόσμο του διαδικτύου ως hoax ορίζεται το ψέμα που αναπαράγεται είτε ως φάρσα, είτε ως ψεύτικη είδηση. Σκοπός δεν είναι άλλος από το κέρδος που μπορεί να αυξηθεί με τα περισσότερα κλικς που μπορεί να αποσπάσει το εκάστοτε «θέμα» και άρα περισσότερα έσοδα μέσω διαφημίσεων. Συγχρόνως ωστόσο έχουν τη δυνατότητα να προπαγανδίσουν και μία συγκεκριμένη θέση, εκμεταλλευόμενοι τη δύναμη που δίνει το διαδίκτυο.
Για να μπορέσουν να κερδίσουν το ενδιαφέρον ενός πιθανού αναγνώστη, είναι λογικό η θεματολογία των hoaxes να πηγάζει από την επικαιρότητα.
Με το προσφυγικό να βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας και του ενδιαφέροντος του κόσμου ήταν αναμενόμενο με την αύξηση των προσφυγικών ροών να αυξηθούν σχεδόν αναλογικά και τα σχετικά hoaxes.
Οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί: Διαδώστε το! Μετανάστες κατέβασαν εικόνα της Παναγίας, ΕΙΔΗΣΗ- ΒΟΜΒΑ! Ακυρώνεται η παρέλαση της 25ης; Τι ακριβώς συμβαίνει, Εβγαλε η Μέρκελ selfie με τον καμικάζι των Βρυξελλών;, Βέλγος δάσκαλος: Οι μουσουλμάνοι μαθητές πανηγύριζαν για την σφαγή στις Βρυξέλλες!!
Τα Ελληνικά hoaxes, αποτελούν έναν ιστότοπο που έχει ως σκοπό την κατάρριψη μύθων, ψευδών ειδήσεων, πλαστών βίντεο – φωτογραφιών, «όχι για να πάρουμε μία θέση, αλλά για να δείξουμε το ψέμα που κυκλοφορεί, για να υποψιαστεί ο απλός κόσμος», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο ιδρυτής τους, Θεόδωρος Δανιηλίδης. «Πρέπει να καταλάβουμε πως ό,τι διαβάζουμε στο ίντερνετ, δεν είναι απαραίτητα και αλήθεια».
Σύμφωνα τον ίδιο, ασχέτως ιδεολογικής πλευράς καταρρίπτονται ειδήσεις που προσπαθούν να προπαγανδίσουν κάποια θέση μέσω ψευδών ειδήσεων.
«Η αρχή έγινε γιατί είχα βαρεθεί να εξηγώ σε γνωστούς και φίλους ότι αυτό (κάποιο hoax) δεν ισχύει. Έτσι ξεκίνησα αρχικά μία σελίδα στο Facebook, κάτι που δεν αποδείχθηκε βολικό και το Ελληνικά hoaxes έγινε blog. Υπήρχαν και άλλα blogs (ΚΡΥΠΤΕΙΑ, greek skeptic, Κακός Επιστήμονας, AntiChainLetter) που έκαναν την ίδια δουλειά, με τα οποία ήρθα σε επαφή ώστε να συνεργαστούμε και έτσι έχει δημιουργηθεί η ομάδα που αποτελεί πλέον τα Ελληνικά hoaxes», εξήγησε ο ιδρυτής τους.
Το κοινό στο οποίο απευθύνονται τα hoaxes δεν είναι συγκεκριμένο. «Οποιοσδήποτε μπορεί να την πατήσει. Το ίντερνετ είναι ένα καλό εργαλείο αρκεί κανείς να ξέρει να το χρησιμοποιήσει. Η συντριπτική πλειοψηφία των blogs πλέον δεν κάνουν δική τους δουλειά, αλλά αναπαράγουν οποιαδήποτε είδηση για να αυξήσουν τα έσοδα τους», υποστηρίζει ο κ. Δανιηλίδης και προσθέτει πως τα έσοδα από διαφήμιση που δίνει η Google αποτελούν «την αρχή της καταστροφής του ίντερνετ», καθώς η αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων έχει γίνει επάγγελμα για πολλά blogs, ενώ μπορούν να προσελκύσουν άτομα που δέχονται ως ιδέα αυτό που διαβάζουν, αλλά ακόμη και όσους διαφωνούν πλήρως, αλλά θα διαβάσουν το hoax «για να δουν τι ανοησίες γράφονται».
Πώς μπορεί όμως κάποιος να καταλάβει ότι μία ανάρτηση είναι hoax;
«Υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που έχουν τα hoaxes. Τα βασικότερα από αυτά ίσως είναι ένας τίτλος άσχετος με το θέμα, τεράστια λογικά σφάλματα, όπως για παράδειγμα ένα θέμα σχετικό με την Ελλάδα αλλά με αναφορές σε δολάρια Καναδά, αναφορά σε φανταστικά πρόσωπα, όπως η μικρή Αννούλα, ο μικρός Γιωργάκης, η μη αναφορά συντάκτη, οι γενικότητες σε στοιχεία όπως όχι κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία γεγονότος, αλλά προχθές, την προηγούμενη εβδομάδα. Είναι ακόμη πολύ συχνό να ζητάει το δημοσίευμα να αναπαραχθεί. Όσο πιο πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά συγκεντρώνονται σε μία «είδηση», τόσο πιο πιθανό είναι να είναι hoax».
Πέρα από θέματα σχετικά με την επικαιρότητα, αυτά που φαίνεται πως προσφέρονται ως σχετική θεματολογία είναι οτιδήποτε μπορεί να έχει σχέση με συνωμοσιολογία και μυθοπλασία.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το πιο περίεργο hoax με το οποίο έχει βρεθεί αντιμέτωπος ο Θεόδωρος Δανιηλίδης και αφορά δημοσίευση για το ότι αυτοί που μας κυβερνούν είναι ερπετόμορφοι!
«Δεν υπάρχει όριο στο τι μπορεί να διαβάσει κανείς. Ξεπερνούν και τα όρια της τρέλας και μπορεί η μία συνωμοσία που πιστεύει κάποιος να ανατρέπει μία άλλη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, μπορεί κάποιος να πιστεύει ότι οι Αμερικάνοι δεν πήγαν ποτέ στο φεγγάρι και την ίδια στιγμή να πιστεύει ότι οι Αμερικάνοι πήγαν στο φεγγάρι, αλλά δεν ξαναπηγαίνουν γιατί βρήκαν εξωγήινους. Και τα δύο αυτά θέματα να βρίσκονται στο ίδιο blog μάλιστα!».
Του Κώστα Κόπτσιου
